Πέμπτη 23 Ιουλίου 2015

Μακριά από τους ανθρώπους

Έτσι λέγεται μια θαυμάσια αλγερινή ταινία που είδα την άνοιξη και η οποία στην πραγματικότητα ήταν βαθιά ανθρώπινη. Ο ήρωάς της (Βίγκο Μόρτενσεν), ισπανικής καταγωγής, διδάσκει εθελοντικά τα παιδιά ενός ξεχασμένου χωριού. Όταν αποφασίζει να εγκαταλείψει την εμπόλεμη Αλγερία του 1954, θα του ανατεθεί να συνοδέψει έναν κρατούμενο, με αποτέλεσμα να γίνει στόχος αντιμαχόμενων ομάδων.
Έχω πολλές φορές βρεθεί με εκπαιδευτικούς, για τους οποίους αναρωτήθηκα γιατί δεν άλλαξαν επάγγελμα. Μέχρι πριν από 10-15 χρόνια, ένα απλό πτυχίο και η επετηρίδα εξασφάλιζαν διορισμό σε σχολείο, με σίγουρο μισθό και διακοπές 2 τουλάχιστον μηνών το χρόνο. Ήταν αρκετά για να αντιμετωπίζεις όλο τον υπόλοιπο καιρό καμιά τριανταριά θηρία, που συνήθως δεν θέλουν να μελετήσουν; Για τους περισσότερους συμφοιτητές μου ήταν. Δεν θεωρούσαν απαραίτητο να αγαπούν τα παιδιά. Ούτε καν να τα ανέχονται. Για μένα πάλι όχι, κι έτσι ακολούθησα διαφορετική σταδιοδρομία.

Για να γίνεις, όμως, πανεπιστημιακός δάσκαλος, πρέπει να λιώσεις τα παντελόνια σου πάνω στα θρανία, να διαβάσεις τόνους βιβλία και να γράψεις χιλιάδες σελίδες. Με αμφίβολο, σήμερα, αποτέλεσμα, δεδομένου ότι είναι πολλοί οι διδακτορικοί φοιτητές πλέον.
Συνεπώς, πρέπει να το αγαπάς. Να θέλεις πραγματικά να μιλήσεις στις ψυχές των νέων ανθρώπων. Να τους βοηθήσεις στην αναζήτηση της γνώσης. Αλλά και να τους ακούσεις.

Στα φοιτητικά μου χρόνια, λίγοι καθηγητές νοιάζονταν για εμάς. Ήταν η εποχή της "αποχουντοποίησης", δηλαδή καθημερινά ζητούσαμε να διωχθούν όσοι συνεργάστηκαν με τη Χούντα. Κάποια στιγμή τα πράγματα ηρέμησαν, νέοι καθηγητές ήρθαν, παλιοί κατόρθωσαν να παραμείνουν.
Πρόσφατα πέθανε πλήρης ημερών ο ιστορικός Βασίλης Σφυρόερας. Ένας εξαιρετικός δάσκαλος και ερευνητής, πάντα χαμογελαστός και καταδεχτικός. Σε μια εποχή που επικρατούσε ακόμα η "αυθεντία", αυτός συζητούσε μαζί μας, έδινε ιδέες και έλυνε τις απορίες μας.
Ενθαρρυμένος από τον δημοκρατικό άνεμο που φυσούσε στη σχολή, μας έστελνε στις δημόσιες βιβλιοθήκες να αναζητήσουμε τις πηγές μας, σύστηνε ερευνητές όπως ο Κυριάκος Σιμόπουλος και ο Σκαρίμπας, διεύθυνε εργαστήρια. Μολονότι εργαζόμουν ταυτόχρονα, δεν έχανα ποτέ τα μαθήματά του.
Η καταγωγή του από ένα χωριό της Νάξου και το γεγονός ότι εκπόνησε τη διατριβή του στα Γιάννενα, διδάσκοντας ταυτόχρονα σε γυμνάσιο, υποθέτω πως συνέτειναν στο να παραμείνει μειλίχιος και ευπροσήγορος.



Γιατί τα θυμήθηκα σήμερα αυτά; Διότι σε άρθρο του Πέτρου Κατσάκου στην ιστοσελίδα Left.gr, διάβασα πως ο Γιάννης Πανούσης, πανεπιστημιακός και υπουργός Προστασίας του Πολίτη, δήλωσε τα εξής καταπληκτικά:
"Να σε πυροβολούν άνθρωποι που είναι 19 και 20 χρονών, άνθρωποι που δεν έχουν κάνει τίποτα ποτέ στη ζωή τους και έκαναν δυο καταλήψεις και τρεις πορείες και κάτι τρέχει στα γύφτικα, έναν άνθρωπο που έχει κάνει πορεία στη ζωή του μέσα στα γράμματα, δεν έχει νόημα". 
Προσπερνώντας το ότι κάθε φορά που διαβάζω συνέντευξη ή κείμενο του Πανούση παλεύω να μην χάσω τον ειρμό, με ενοχλεί αφάνταστα η υπεροψία του.

Οι 19χρονοι στους οποίους αναφέρεται έζησαν στην εφηβεία τους την κρίση. Είδαν τους γονείς τους να μένουν άνεργοι και τον κόσμο τους να γκρεμίζεται. Ακόμα και όσοι δεν χτυπήθηκαν τόσο, βιώνουν ως νέοι πιο βαθιά την κατάθλιψη και την παρακμή γύρω τους. Πιθανότατα μεγάλωσαν ασφαλείς και προστατευμένοι. Όταν τους τράβηξαν το χαλί κάτω από τα πόδια φοβήθηκαν αρχικά και θύμωσαν μετά. Συναισθάνονται ή γνωρίζουν ήδη καλά ότι η ζωή δεν θα τους χαριστεί. Ακόμα κι αν καταφέρουν να σπουδάσουν, δύσκολα θα βρουν κάποια δουλειά για τα καθημερινά τους έξοδα. Πόσω μάλλον για να πραγματοποιήσουν τα όνειρά τους.
Καμιά άλλη γενιά στην Ελλάδα δεν είχε τόσο ζοφερό μέλλον. Κι αν καμιά φορά τσαντιζόμαστε επειδή δείχνουν τόσο αμέριμνοι ή, αντίθετα, τόσο θυμωμένοι, ας κάνουμε ένα βήμα πίσω κι ας αναλογιστούμε πώς βλέπαμε εμείς τη ζωή στα 19 μας και πώς φαίνεται στα μάτια των σημερινών εφήβων η δική τους. 
Εμείς φταίμε που αυτά τα παιδιά θα χαραμιστούν. Οι δικές μας επιλογές, η δική μας δειλία, ο δικός μας ωχαδελφισμός οδήγησαν στην ακύρωση του μέλλοντός τους. Δεν είναι απαραίτητο να τα αγαπήσετε, κύριε καθηγητά. Ούτε και το ζητάνε. Δεν είχαν όμως τις δικές σας ευκαιρίες. Σκύψτε από την έδρα σας και ακούστε τα, αντί να απαιτείτε να σεβαστούν τα χρόνια που περάσατε "μέσα στα γράμματα" και που ήταν δική σας επιλογή. Τους το οφείλετε ως εκπαιδευτικός. Αυτά δεν σας οφείλουν τίποτε.

Όταν διασκευάζοντας ένα έργο τέχνης, φτιάχνεις ένα καινούριο!   (του ταλαντούχου Μιχ.Κουντούρη, από την Εφημερίδα των Συντακτών)

4 σχόλια:

Unknown είπε...

Ως νέος κι εγώ, που πέρασα σχεδόν όλη την εφηβεία μου μέσα στην κρίση (τα πρώτα 2 χρόνια όχι τόσο δραματικά, ενώ τα συνεχή, μέχρι και αυτή τη στιγμή, άσχημα) θέλω να πω ότι το κείμενό σου με εκφράζει απόλυτα.
Δύο φράσεις ειδικά:
Όταν τους τράβηξαν το χαλί κάτω από τα πόδια φοβήθηκαν αρχικά και θύμωσαν μετά. Συναισθάνονται ή γνωρίζουν ήδη καλά ότι η ζωή δεν θα τους χαριστεί.

Και για αυτό το πράγμα μιλούσα και με τη μητέρα μου τις προάλλες και της έλεγα ότι αν ήταν να περάσω λίγα χρόνια φτωχικά, με ελλείψεις και περικοπές διαφόρων << πολυτελειών >> (όπως λογοτεχνία, μουσική, κινηματογράφος, θέατρο, πανεπιστήμιο) με σκοπό ένα καλύτερο αύριο, χαλάλι!

Εμείς όμως ως νέοι (και όχι μόνο οι νέοι) ζούμε που ζούμε έτσι όπως ζούμε τέλος πάντων, βλέπουμε και το μέλλον των ονείρων μας θρυμματισμένο και τη θέση του έχει πάρει ένα άλλο μέλλον. Πιο σκοτεινό, πιο αβάσταχτο, πιο μίζερο.

Καλό σου βράδυ, Λωτοφάγε!

Μαρία Κανελλάκη είπε...

Υπερτιμημένος αποδείχτηκε τελικά ο Πανούσης. Ο καθηγητής που εκφράζεται μ' αυτό τον τρόπο για τους νέους, δεν αξίζει τον τίτλο του. Κι έχεις δίκιο, πως κάθε του δήλωση, αποκαλύπτει την υπεροπτική του προσωπικότητα. Ίσως ήταν καλύτερα να μην ασχοληθεί με την πολιτική. Παλιάς κοπής αντιλήψεις που δεν έχουν να προσφέρουν απολύτως τίποτα.

Λωτοφάγος είπε...

@ Θύμωσα πολύ, Έρασμε, με αυτό το υπεροπτικό σχόλιο. Ένιωσα πως με αφορούσε προσωπικά. Ντράπηκα που ένας πανεπιστημιακός δάσκαλος σκέφτεται έτσι για μια γενιά που τιμωρείται χωρίς να φταίει σε τίποτε. Είναι κατάπτυστος και φυσικά δεν συγκρίνεται με τις απόψεις ενός απλού τραγουδιστή, όπως ο Θηβαίος, οι οποίες απασχόλησαν το διαδίκτυο δυσανάλογα πολύ.
Καλή σου νύχτα.

Λωτοφάγος είπε...

@ Σχεδόν από την πρώτη στιγμή φάνηκε πόσο υπερτιμημένος είναι, Μαρία. Οι χειρισμοί του στις Σκουριές και τελευταία στις διαδηλώσεις επιβεβαιώνουν ότι ο τύπος είναι "μακριά από τους ανθρώπους".
Καλή σου νύχτα.