Ο σκοτεινός μας εαυτός

Είδα πρόσφατα ένα θεατρικό και μία ταινία με κάποια κοινά χαρακτηριστικά: οι δημιουργοί τους προέρχονται από τα βρετανικά νησιά, ενώ οι ήρωές τους είναι καθημερινοί άνθρωποι με σκοτεινές και καθόλου ηρωικές πλευρές, που στην πορεία χάνουν τα πάντα. Δύο αληθινά συγκλονιστικά έργα.

"Τα ορφανά" του ιρλανδού Ντένις Κέλλυ

Στο σπίτι ενός μεσοαστικού ζευγαριού που απολαμβάνει το ρομαντικό του δείπνο εισβάλλει ο προβληματικός αδελφός της κοπέλας, με ματωμένα ρούχα. Στις ανήσυχες ερωτήσεις τους αφηγείται μια ιστορία, η οποία ανατρέπεται λίγο-λίγο, για να φτάσει στην ομολογία ενός εγκλήματος. Από την αρχή, η αδελφή του (Μαρία Κίτσου) δείχνει έτοιμη να τον πιστέψει και να τον προστατέψει πάση θυσία. Ο σύζυγός της (Μιχάλης Οικονόμου) αμφιβάλλει, αλλά δεν τολμά να πιέσει, αφενός διότι είναι ένα φοβισμένο ανθρωπάκι που άγεται και φέρεται από τη γυναίκα του και αφετέρου επειδή είχε κι ο ίδιος πέσει θύμα επίθεσης στο πρόσφατο παρελθόν. Πάνω στο τελευταίο πατάνε τα αδέλφια, για να τον πείσουν να βοηθήσει στη συγκάλυψη. Αυτή, όμως, η λύση οδηγεί το ζευγάρι σε συμμετοχή -ανακαλύπτοντας το κτήνος που οι περισσότεροι θάβουμε μέσα μας- και εν τέλει στην καταστροφή.

Η Μαρία Κίτσου ξεκινά χλιαρά, για να συνεχίσει σπαρακτικά, ο Μιχάλης Οικονόμου ερμηνεύει θαυμάσια τον φοβισμένο ανθρωπάκο, ενώ ο Όμηρος Πουλάκης "είναι" ο ρόλος του προβληματικού, έως βλαμμένου, αδελφού.

Το έργο θέτει δύσκολα ερωτήματα: μέχρι πού μπορούμε να φτάσουμε για να προστατέψουμε την οικογένεια ή τον τρόπο ζωής μας; Πόσο αντιρατσιστές είμαστε στ' αλήθεια; Πώς αντιδρούμε όταν τελειώσουν οι δικαιολογίες; Μην βιαστείτε να απαντήσετε...

"Ο ιρλανδέζικος δρόμος" (Route irish) του βρετανού Κεν Λόουτς

Η ταινία αρχίζει και τελειώνει πάνω σε ένα φέρι που διασχίζει τον ποταμό Μέρσεϊ του Λίβερπουλ, του οποίου οι εκβολές ενώνουν το λιμάνι με το Μπέλφαστ και το Δουβλίνο. Η Αφροδίτη Πολίτη σε άρθρο της με τίτλο "Τι γυρεύεις στη Βαγδάτη, γιε του Λιβερπουλ" (εφημ. "Πριν"/26.3.11), εξηγεί ότι αυτός είναι ο "Ιρλανδέζικος δρόμος", τον οποίο διέσχισαν χιλιάδες πεινασμένοι Ιρλανδοί, δραπετεύοντας από το λιμό που έπληξε τη χώρα τους, στα μέσα του 19ου αιώνα. Το ίδιο όνομα έχει και ένας δρόμος 12 χλμ που συνδέει το αεροδρόμιο της Βαγδάτης με την -ελεγχόμενη από τους νατοϊκούς- πράσινη ζώνη. Για να διασχίσει κανείς αυτά τα πιο επικίνδυνα χιλιόμετρα του κόσμου, πρέπει να προσλάβει ως σωματοφύλακες κάποιους μισθοφόρους (με "license to kill") της διαβόητης Blackwater ή της λιγότερο γνωστής βρετανικής Armor Group.

Σε μια τέτοια εταιρεία "εργάστηκαν" για 10.000 λίρες το μήνα ο Φέργκους, πρώην καταδρομέας της SAS, και ο παιδικός του φίλος Φράνκι. Η υποψία του Φέργκους ότι κάτι δεν "κολλάει" στον τρόπο θανάτου του Φράνκι, γίνεται βεβαιότητα όταν η σύζυγος του νεκρού τού παραδίδει ένα δέμα. Πρόκειται για το κινητό ενός Ιρακινού, που περιέχει βίντεο, για το οποίο η μισθοφορική εταιρεία ενδιαφέρεται σφόδρα. Η ταινία εξελίσσεται σε πολιτικό θρίλερ, με την αντιπολεμική και αριστερή βεβαίως σφραγίδα του Λόουτς, και ήρωες τον βρόμικο πόλεμο στο Ιράκ, τις εταιρείες με τον αιματοβαμμένο ρόλο, αλλά και τη βρετανική αγγλική τάξη που... δεν πάει στον Παράδεισο.

Ο ήρωάς μας δεν θριαμβεύει, δεν γίνεται πρωτοσέλιδο. Απλώς συνειδητοποιεί τα δικά του εγκλήματα για δέκα χιλιάρικα το μήνα, απέναντι σε έναν αθώο λαό. Και δεν το αντέχει...