Πέμπτη 28 Ιανουαρίου 2010

Καλύτερα να σε φοβούνται παρά να σε σέβονται!

Λέγαμε, λοιπόν, τις προάλλες ότι στην ελληνική μυθολογία το Κράτος και η Βία ήταν αδελφάκια. Έννοιες σύμφυτες, αλληλένδετες, αφού για πολλούς αιώνες η ζωή των ανθρώπων ήταν πολύ φθηνή στον «πολιτισμένο» κόσμο. Το ζητούμενο ήταν η Υποταγή.

Δεν είναι τυχαίο το ότι οι αρχαίοι Σπαρτιάτες, που θεωρούσαν τον Φόβο ως το στερεότερο θεμέλιο του Κράτους, του είχαν αφιερώσει ιερό! Εξάλλου, η Βία χρησιμοποιούνταν τόσο εναντίον των πολιτών όσο και των γειτόνων, ακόμη κι αν δεν αποτελούσαν απειλή.  

Ένα διαχρονικό δείγμα πολιτικού κυνισμού διασώζει ο Θουκυδίδης στον περίφημο διάλογο Αθηναίων – Μηλίων (http://img.pathfinder.gr/clubs/files/61405/49.html). «Πρέπει να υποταχτείτε. Αν δεχτούμε τη φιλία σας, οι σύμμαχοί μας θα νομίσουν πως είμαστε ανίσχυροι», δηλώνουν οι Αθηναίοι στους Μηλίους και προχωρούν σε σφαγή των ενήλικων αρσενικών και εξανδραποδισμό των γυναικόπαιδων! 

Στο χριστιανικό Βυζάντιο, η Θεοδώρα φέρεται να είπε στον Ιουστινιανό «Το καλύτερο σάβανο είναι η εξουσία!», παροτρύνοντάς τον να μην υποχωρήσει στην εξέγερση των Πράσινων και των Βένετων. Πράγματι, ο αυτοκράτορας στέλνει τον στρατηγό Βελισάριο, ο οποίος σφαγιάζει δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους μέσα στον βυζαντινό Ιππόδρομο (http://constantinople.ehw.gr/Forms/fLemmaBody.aspx?lemmaid=12494). Αυτή η επονείδιστη σελίδα αποκαλείται Στάση του Νίκα.

Για τους Σκοτεινούς Αιώνες και τον Μεσαίωνα αρκούν τα ονόματά τους. Ωστόσο, παρά τα πολιτιστικά της επιτεύγματα, και η Αναγέννηση θα είναι μια εξαιρετικά βίαιη περίοδος, τόσο στην Ευρώπη όσο –κυρίως- στις αποικίες. 

Έπρεπε να φτάσουμε στα μέσα του 18ου αιώνα για να ανατείλει ο ευρωπαϊκός Διαφωτισμός, ο οποίος κατήγγειλε το ρόλο της Εκκλησίας και διακήρυξε ότι έπρεπε να αναγνωριστούν τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα. Πάντοτε, βέβαια, στην ευρωπαϊκή ήπειρο! Ακολουθούν δύο σημαντικές επαναστάσεις, η Γαλλική και η Αμερικανική, ενώ τον 19ο αιώνα η Βιομηχανική Επανάσταση στην Αγγλία θα καταπατήσει κάθε δικαίωμα, δίνοντας υλικό στους Μάρξ και Έγκελς.

Στη δεκαετία του 1950, και ύστερα από δύο παγκόσμιους πολέμους, η Ευρώπη προσφέρει σε πολλούς από τους κατοίκους της το λεγόμενο «Κοινωνικό Κράτος»: σεβασμό στη ζωή και την ελευθερία, τροφή, στέγη, εκπαίδευση και εργασία. Σκοπός ήταν να εμποδιστεί η εξάπλωση των κομουνιστικών θεωριών, και, για σαράντα χρόνια περίπου, το σύστημα δούλεψε πολύ καλά.

Το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, όμως, άφησε τον καπιταλισμό να παίζει μπάλα μόνος του. Η εξέλιξη της τεχνολογίας, όπως λέει κι ο Thomas Friedman Το Lexus κι η Ελιά», Ωκεανίδα 2001), επιτρέπει στον καθένα να διαλύει οικονομίες με ένα απλό πάτημα κουμπιού! Πώς; Αγοράζοντας και πουλώντας μετοχές. Ο Φρίντμαν είπε βέβαια και την άλλη βλακεία, ότι «ποτέ δεν πολεμούν δύο χώρες που έχουν Μακντόναλντς (!!)», αλλά αυτή μπορεί να ανθολογηθεί στον ίδιο σκουπιδοντενεκέ με το «Τέλος της Ιστορίας» του Φράνσις Φουκουγιάμα. 

Η απληστία απογειώθηκε, μαζί με τη σταδιακή μείωση των πετρελαϊκών αποθεμάτων. Ο εμφύλιος διέλυσε τη Γιουγκοσλαβία, ενώ ο βομβαρδισμός της Σερβίας το 1999 από τον «Δημοκρατικό» Κλίντον διέλυσε και τις αυταπάτες μας ότι η Ευρώπη θα παρέμενε νησίδα ειρήνης! Οι πολεμικές βιομηχανίες πήραν νέες παραγγελίες, ενώ χρησιμοποιήθηκαν ευρέως οι βόμβες απεμπλουτισμένου ουρανίου –ένα διαρκές έγκλημα, για το οποίο κανείς δεν μιλάει πια. 


Πριν από λίγο άκουσα ότι πέθανε ο μεγάλος ιστορικός, διανοητής και ακτιβιστής Howard Zinn, συγγραφέας του εξαιρετικού έργου Ιστορία του λαού των Ηνωμένων Πολιτειών (μτφρ Θεόδωρου Καλύβα, Αιώρα, 2008). Όπως γράφει το TVXS, στην αυτοβιογραφία του (You Can't Be Neutral on a Moving Train, Beacon Press, Βοστόνη 2002) ο Zinn σημείωνε ότι η αντικειμενικότητα ουδέποτε υπήρξε στόχος στα μαθήματα που παρέδιδε. «Ήθελα οι φοιτητές να φεύγουν από την τάξη όχι απλά καλύτερα πληροφορημένοι, αλλά προετοιμασμένοι να παρατήσουν την ασφάλεια της σιωπής, πιο έτοιμοι να μιλήσουν, να δράσουν ενάντια στην αδικία όπου την έβλεπαν. Αυτή, φυσικά, ήταν μια συνταγή για φασαρίες». Καλό του ταξίδι…


17 σχόλια:

squarelogic είπε...

Χέρι-χέρι με έναν εμβληματικό συγγραφέα,τον J.D.Salinger του Catcher In the Rye,που αντίθετα με ότι θα συνέβαινε σήμερα αποσύρθηκε σε μια κωμόπολη της Νέας Αγγλίας,περιόρισε στο ελάχιστο τις κοινωνικές του επαφές δίχως όμως να αξιοποιήσει όλο αυτόν τον χρόνο για την παραγωγή συγγραφ.έργου.
Ο Ακτιβιστής ιστορικός που έδωσε πλείστες μάχες και ο Ερημίτης συγγραφέας που απ'οταν μπόρεσε,τις απέφευγε,έφυγαν μαζί,έχοντας επηρεάσει βαθύτατα-για διαφορετικούς λόγους-γενεές ολόκληρες.

Aldebaran είπε...

Ο φόβος επιβάλλεται, ενώ ο σεβασμός εμπνέεται...

fractal είπε...

ΛΩΤΟΦΑΓΕ Για σένα, ένα κομμάτι από παλιότερη ανάρτησή μου "Ο ΗΣΙΟΔΟΣ ΚΑΙ ΕΓΩ"

Ο Ησίοδος τοποθετείται ξεκάθαρα πάνω στο θέμα Κράτος-βία

...".Εσύ πήγαινε. Και να μην ξεχάσεις εκεί στην πρωτεύουσα που πας, πως << Η Στύγα η κόρη του Ωκεανού σμίγοντας με τον Παλλάντα γέννησε στο παλάτι τον Ζήλο και την ομορφοπόδαρη Νίκη. Επίσης γέννησε το Κράτος και τη Βία. Ξακουστά παιδιά , μακρυά απ΄το Δία δεν υπάρχει για αυτά ούτε σπίτι, ούτε μέρος να σταθούν, ούτε δρόμος που να μην τους οδηγεί ο Θεός και πάντα κάθονται πλάϊ στο βροντερό Δία……!!!>> ......«Και οι ουρανίδες χάρισαν στον Δία την Βροντή και τον κεραυνό που όλα τα καίει, και την αστραπή. Με αυτά βασιλεύει στους θνητούς και τους αθάνατους θεούς…>>.!!!!
Κατάλαβα. Το μήνυμα που μου έδινε ο αγαπημένος μου ήταν, πως ο Δίας δεν ζει πιά στον Όλυμπο αλλά στην Πρωτεύουσα!!!!!"

Βάσσια είπε...

Είναι φανερό ότι η εποχή που διανύουμε μας έχει οδηγήσει σε κοινές σκέψεις και απογοήτευση.

Ο σεβασμός που δεν επιβάλλεται, και πρέπει να απευθύνεται στα πάντα σε αυτή τη γη - έχει εκλείψει.

Και μιας κι αναφέρεις την Αναγέννηση, παραθέτω κάποια λόγια του Ντιντερό, από τα "Πολιτικά Κείμενα - Ελευθερία"

"Μια από τις μεγαλύτερες δυστυχίες που μπορούν να συμβούν σ' ένα ελεύθερο έθνος, θα ήταν δύο ή τρεις αλλεπάλληλες βασιλείες δίκαιοι και φωτισμένου δεσποτισμού"

(αναφερόμενος σε αυθαίρετες διακυβερνήσεις)

Καλησπέρα

Λωτοφάγος είπε...

@ Συμφωνώ απόλυτα μαζί σου, Squarelogic. Δεν ανέφερα τον Σάλιντζερ διότι δεν "κόλλαγε" στον επίλογό μου. Αλλά ο "Φύλακας στη Σίκαλη" ήταν ένα εξαιρετικό βιβλίο που, δυστυχώς όπως πολλά άλλα, το διάβασα σε πολύ νεαρή ηλικία. Ελπίζω κάποτε να το ξαναδιαβάσω.

Λωτοφάγος είπε...

@ Καλώς ήρθες, Αλδεβαράν, με το αστρικό όνομα. Ο τίτλος ήταν προβοκατόρικος, για να τραβήξει την προσοχή. Θέμα μου είναι ο Φόβος, ως όπλο της Εξουσίας και είναι συνέχεια της προηγούμενης ανάρτησής μου: http://lotofagus.blogspot.com/2010/01/blog-post_20.html.

Λωτοφάγος είπε...

@ Χαχαχα! Αγαπητό Φράκταλ, έτσι όπως τον κάναμε τον Όλυμπο, πού θα κατέφευγε ο ταλαίπωρος ο Δίας; Άσε που έκλεισαν και τα Τέμπη!
Στην ανάρτησή μου http://lotofagus.blogspot.com/2010/01/blog-post_20.html αναφέρθηκα κι εγώ στη Θεογονία και στα παιδάκια της Στυγός.

Λωτοφάγος είπε...

@ Εξαιρετικά επίκαιρος ο Ντιντερό, Βάσια! Αν αλλάξεις κάποιες ασήμαντες λέξεις, είναι σαν να το έγραψε σήμερα! Σε ευχαριστώ.

Locus Publicus είπε...

Eυγενής άνθρωπος, θηρίο του ακτιβισμού. Σαν συντοπίτης μου είχα την τιμή να τοn δώ μερικές φορές. Το βιβλίο του "Η Ιστορία των ΗΠΑ" είναι πράγματι εντελώς αντισυμβατικό, αλλά έχει εξαιρετικές πληροφορίες.

Σύχναζε και εδώ (η παρέα του υποθέτω)-
http://www.zmag.org/znet/viewArticle/23757

Ταχυδρόμος! είπε...

Όλα είναι σχετικά..

mtryfo είπε...

Καλημερα Λωτοφάγε μου,
μαθήματα ιστορίας που ειναι διαχρονικά και που δεν ξέρω αν αντιλαμβανόμαστε πόσο σοβαρά ειναι τα πράγματα....

Λωτοφάγος είπε...

@ Είσαι πολύ τυχερός, Λόκους, που συνάντησες αυτόν τον ασυμβίβαστο άνθρωπο. Είδος υπό εξαφάνιση...

Λωτοφάγος είπε...

@ Τι ακριβώς εννοείς, μυστηριώδη Ταχυδρόμε; :)))

Λωτοφάγος είπε...

@ Να είσαι σίγουρη πως δεν το αντιλαμβανόμαστε, Μαρία μου. Θα ήταν διαφορετική η αντίδρασή μας αν δεν είμασταν τόσο αμέριμνοι.
Καλό μήνα.

Ναπoλέων είπε...

Λωτοφάγε,
και λοιποί συναγωνιστές και συναγωνίστριες, φίλοι ή/και εχθροί...

Καλό μήνα!

αλλά... τί κάθεστε και πληκτρομιλάτε τώρα για αρχαίους και νέους ιστορικούς και σοφούς;;;

ΕΔΩ ΧΩΡΙΖΕΙ Η ΜΕΝΕΓΑΚΗ ! Αυτό είναι ΤΟ θέμα!

Και δυό παρατηρησούλες:

1. Τα αδερφάκια ήταν τρία νομίζω. Τό Κράτος, η Βία κι ο Φόβος.

2. Ο φόβος δεν νομίζω ότι επιβάλλεται, κυρίως, αλλά ότι καλλιεργείται. Που είναι κάπως διαφορετικό. Και ως μέθοδος και ως αποτέλεσμα. Με την καλλιέργεια αποκτά πολύ μεγαλύτερη διάρκεια, ένταση και παρακλάδια από ότι με την επιβολή, που έχει «απλώς» την ένταση και την έκταση που τής δίνει ο επιβάλλων και χάνεται μαζί του.
Κι ακόμα: Ο καλλιεργημένος φόβος είναι πολύ δυσκολότερο να αντιμετωπιστεί, να καταπολεμηθεί.

Καλό μας κουράγιο.
α-α-ε
Ν.

Λωτοφάγος είπε...

Αγαπητέ Ναπολέων, βλέπω ότι δεν με διαβάζεις τακτικά. Τα αδελφάκια ήταν 4 (Κράτος, Βία, Ζήλος και Νίκη) και αναφέρθηκα εκτενώς τις προάλλες (20.1.10). Συνέχεια εκείνου του άρθρου είναι το παρόν.
Θα αναφερθώ στην καλλιέργεια του Φόβου στο άμεσο μέλλον. Απλώς έβαλα τα... μυθολογικά θεμέλια για το οικοδόμημά μου! :)
Το κουράγιο το χάσαμε ήδη. Ευχαριστούμε.

Λωτοφάγος είπε...

@ Υ.Γ. Για τη Χαρουμενάκη (με έκοψε η αυτολογοκρισία) ουδέν σχόλιο!