Παρασκευή 1 Φεβρουαρίου 2008

Οι μετανάστες είμαστε άνθρωποι χωρίς σκιά...


Γεννήθηκε το 1938 στους Μολάους της Σπάρτης: «Ο πατέρας μου ήταν δάσκαλος και γεννήθηκε στα Εξώτειχα, μια συνοικία της Τραπεζούντας. Ήρθε στην Ελλάδα πρόσφυγας το ’24, και τα παιδιά του γεννήθηκαν κι αυτά "εξώτειχα", πάντα στην απέξω! Εκείνος κοιτούσε μπροστά, στο μέλλον, κι η μητέρα μου προς τα πίσω: θυμόταν και αφηγούνταν ιστορίες. Ο πατέρσς μου με έκανε άνθρωπο κι η μητέρα μου συγγραφέα».

Ήρθε στην Αθήνα το 1946 και τελείωσε το περίφημο Πέμπτο Γυμνάσιο Αρρένων, που τελείωσαν τόσοι και τόσοι καλλιτέχνες και πνευματικοί άνθρωποι του 20ού αιώνα -όπως ο Μάνος Ελευθερίου με τον οποίο είναι ακόμα φίλοι. Αποφοίτησε με άριστα, αλλά στα χρόνια μετά τον Εμφύλιο σημασία είχε το πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων, κι αυτά που έγραφε το δικό του ήταν αρκετά για να βρει τις πόρτες του πανεπιστημίου κλειστές.

Τελείωσε τη σχολή του Κουν, αλλά μετά το στρατό μετανάστευσε στη Σουηδία, παίρνοντας μαζί του μόνο «Σεφέρη και Καβάφη». Εκεί έκανε όλες τις δουλειές που κάνουν συνήθως οι μετανάστες αυτού του κόσμου. Μια μέρα πήγε στο Πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης και έδειξε το απολυτήριό του στην υπεύθυνη σπουδών. «Μα αυτά είναι ελληνικά!», αναφώνησε αυτή (όπως λέμε «αυτά είναι κινέζικα»). Τον κοίταξε στα μάτια και ρώτησε: «Θέλω να είστε έντιμος. Είναι καλός ο βαθμός σας;» «Πολύ καλός», απάντησε ο νεαρός. Η κυρία τον πίστεψε. Φρόντισε μάλιστα να του εξασφαλίσει και υποτροφία -άλλοι άνθρωποι, άλλο σκεπτικό! Σπούδασε Φιλοσοφία και δίδαξε για κάποιο διάστημα στη σχολή. Έπειτα άρχισε να συγγράφει…

Τα βιβλία του βραβεύτηκαν και κυκλοφορούν σε 14 γλώσσες, αλλά λέει ότι μόνο όταν έγινε γνωστός στην Ελλάδα ένιωσε αληθινά περήφανος! Εξάλλου, εδώ και δέκα χρόνια γράφει και στα ελληνικά. «Στη Σουηδία γνώρισα την πρώιμη επιτυχία με το δεύτερό μου βιβλίο που έγινε σενάριο, ταινία και βραβεύτηκε. Η πρώιμη επιτυχία σε κυνηγάει, διότι πρέπει να την επαναλάβεις. Καλό είναι να ανεβαίνεις τα σκαλιά ένα ένα. Ο πατέρας μου έλεγε: "Κράτησες μέσα σου την αγάπη; Αυτό είναι το μεγαλύτερο επίτευγμα του ανθρώπου"».

«Σε τι γλώσσα ονειρεύεστε;»
«Πότε στα ελληνικά και πότε στα σουηδικά. Όταν θέλω όμως να βρίσω και να το ευχαριστηθώ, βρίζω στα ελληνικά»!
«Η σύζυγός σας είναι Σουηδέζα. Πώς είναι οι σουηδές μητέρες;»
«Όπως κι οι Ελληνίδες, μόνο που προετοιμάζουν τα παιδιά τους για την ενηλικίωση και την ανεξαρτησία».
 «Εσείς πώς τα μεγαλώσατε;»
«Με τον σουηδικό τρόπο, αλλά χωρίς να τους δημιουργήσω το άγχος ότι στα 15 θα πρέπει να ζήσουν μόνα τους. Τα έστειλα σε σουηδικό σχολείο για να μην νιώθουν μετανάστες σαν τον πατέρα τους. Οι μετανάστες είμαστε άνθρωποι χωρίς σκιά, επειδή για τους ξένους είμαστε μονοδιάστατοι, δεν βλέπουν το παρελθόν μας. Η τέχνη, η λογοτεχνία φτιάχνουν αυτή τη σκιά! Όλα παντρεύονται: και οι γλώσσες και οι πολιτισμοί. Τελικά δημιουργείται κάτι πιο πλούσιο και ωραίο»
.«Τι σας λείπει από την Ελλάδα;»
« Εκείνο που πάντα θα μου λείπει είναι η γλώσσα. Μπορώ να ζήσω χωρίς ελληνικούς κεφτέδες και ήλιο, αλλά όχι χωρίς ελληνικά. Συγκινούμαι και δακρύζω όταν τα ακούω στο δρόμο!»
«Τι κρατάτε από τις δύο χώρες;»
«Τις μυρωδιές, το βρεμένο χώμα των Μολάων. Και τον αέρα της Στοκχόλμης όταν κατεβαίνει το αεροπλάνο: είναι μοναδικός, σαν να μεγαλώνουν τα πνευμόνια μου.»
«Πώς σκοπεύετε να ζήσετε από δω και πέρα;»
«Αν έχω να γράψω κάτι ακόμα θα το κάνω και μετά θα αφοσιωθώ στην περισυλλογή. Με ενοχλεί η ιδέα να πεθάνω απροετοίμαστος, να πεθάνω έκπληκτος!»
Τα καθαρά μάτια του συγγραφέα Θοδωρή Καλλιφατίδη κοίταξαν την Εύη Κυριακοπούλου και το πρόσωπό του φωτίστηκε από ένα καλοσυνάτο χαμόγελο.

14 σχόλια:

Λωτοφάγος είπε...

Ξέχασα: Καλό μήνα σε όλους σας, φίλοι μου.

Locus Publicus είπε...

Xτύπησες χορδή φίλε λωτοφάγε..

Εκείνο που πάντα θα μου λείπει είναι η γλώσσα. Μπορώ να ζήσω χωρίς ελληνικούς κεφτέδες και ήλιο, αλλά όχι χωρίς ελληνικά. Συγκινούμαι και δακρύζω όταν τα ακούω στο δρόμο!

Προσυπογράφω τη δήλωση. Πάρτο κι'απο μένα, εναν άλλο μετανάστη. Η ΓΛΩΣΣΑ! Ενας απο τους λόγους που έφτιαξα και εγώ ένα μπλόγκ. Για να δουλεύω την ελληνική γλώσσα. Ισως ακούγεται περίεργο σε όσους δεν έχουν ζήσει για καιρό έξω απο την Ελλάδα. Είναι ένα απο πιο ευαίσθητα σημεία του μετανάστη.

Αλλο ένα ωραίο πόστ. Καλό μήνα!

marianaonice είπε...

Νάμαι και εγώ. Έχεις πολύ δίκιο. "Η φιλοσοφία είναι αποπαίδι του εκπαιδευτικού μας συστήματος". Γι΄ αυτό τα παιδιά μας σήμερα όσες τέχνες και επιστήμες και αν σπουδάσουν είναι ..."αμόρφωτα".
Δεν ξέρουν να σκεφτούν, να μιλήσουν, να εκφραστούν και δεν έμαθαν να φιλοσοφούν τη ζωή! Γι΄αυτό φτιάξαμε έναν κόσμο άγριο, επιθετικό αλλά και ανυπεράσπιστο στην καταιγίδα του εφήμερου πολιτισμού μας που ο θάνατος είναι ο εχθρός που πρέπει να νικήσει και όχι η άλλη όψη της ζωής!!
Καλό ξημέρωμα φίλε μου.

Roadartist είπε...

Καταπληκτικό!! Καλή σου μέρα φίλε λωτοφάγε! Ενθουσιάζομαι πάρα πολύ με τέτοια ποστ! Να είσαι καλά! Ξεκίνησε η μέρα μου πάρα πολύ όμορφα..Σήμερα ΔΕΝ σε βοηθάει το σύστημα της παιδείας μας για να 'μορφωθείς'.. μόνος σου πρέπει να ψαχτείς..δυστυχώς!
Μόνος σου πρέπει να νιώσεις την ανάγκη να καλλιεργήσεις τον εαυτό σου.. Να είσαι καλα, καλή μέρα!

squarelogic είπε...

Εμένα με αγγιξε βαθιά η φραση
"Οι μετανάστες είμαστε άνθρωποι χωρίς σκιά, επειδή για τους ξένους είμαστε μονοδιάστατοι, δεν βλέπουν το παρελθόν μας. Η τέχνη, η λογοτεχνία φτιάχνουν αυτή τη σκιά!"

Ειλικρινεις ευχαριστιες που μετεφερες αποσπασματα απ τη συνεντευξη για οσους δεν την ειδαν.

Για την τελευταια σου παραγραφο εχω να πω οτι απ τη στιγμη που ενα αντικειμενος θα "διδαχθει" με τον συνηθη ελληνικο τρόπο στο σχολείο ειναι καταδικασμένο να μισηθεί,ισως και δια βίου!
Η αναμνηση μου απο τα "εξωτικά" μαθηματα της "Ηθικης","Φιλοσοφιας" ηταν δυσνοητα πυκονογραμμένα σχολικα εγχειρίδια,απωθητικα και για οποιον προσεγγιζε το αντικείμενο με καλη διαθεση,ποσο μάλλον για τον συνηθη "μαγκα" μαθητη Λυκείου...Η εισαγωγη του "μικροβίου" για τετοιες αναζητησεις μπορει να γίνει με ταινίες ή συζητησεις αποσπασματων βιβλιων ή και με προβολή τηλεοπτικων εκπομπων σαν αυτή που σημερα μνημονεύεις,ομαδικες παρουσιασεις με τετοιες αφορμές,και παράθεση πηγων για παραπέρα ενασχοληση για οποιον εχει το ενδιαφερον,κι οχι ε στείρα 'εξέταση του μαθηματος της ημέρας"...Δυστυχως το ελληνικο εκπαιδευτικό συστημα θα χρειαστεί 10ετίες ακομα για να το καταλάβει και να μην ευνουχίζει και τους λιγους δασκάλους με διάθεση να μεταδώσουν την αγωνία (και την μεθοδολογια)αναζήτησης της γνωσης.

Βάσσια είπε...

Λωτοφάγε, πικρόγλυκο ποστ.
Και όπως και τον Square, η παρακάτω φράσεις είναι συγκλονιστικές.

"Οι μετανάστες είμαστε άνθρωποι χωρίς σκιά, επειδή για τους ξένους είμαστε μονοδιάστατοι, δεν βλέπουν το παρελθόν μας. Η τέχνη, η λογοτεχνία φτιάχνουν αυτή τη σκιά!"

ΣΠΙΘΑΣ είπε...

Ξεχειλίζει το ήθος, η αγάπη , το ωραίο, σε όλες του τις προτάσεις και τις λέξεις..
Νάσαι καλά, λωτοφάγε και καλό μήνα.

vasikos metoxos είπε...

Ωραίες φράσεις από έναν ωραίο άνθρωπο. Θυμάμαι τα χρόνια στο εξωτερικό που αναζητούσα τη γλώσσα σε ένα walkman με ακουστικά στους ήχους των τραγουδιών πηγαίνοντας στη δουλειά. Στη σκιά του εαυτού μου που είχα αφήσει στην πατρίδα.
Ωραίο ποστ λωτοφάγε. Ξεχειλίζει αισθημάτων.

Λωτοφάγος είπε...

Σας ευχαριστώ πολύ για τα καλά σας λόγια. Είχα έτοιμο το κείμενο στο μυαλό μου μέρες τώρα, αλλά δίσταζα να το ανεβάσω. Έλεγα "ποιον ενδιαφέρει; μπορεί να είδαν την εκπομπή, δεδομένου μάλιστα ότι την είχα προαναγγείλει". Όταν το έγραψα και έψαχνα για φωτογραφίες, ανακάλυψα ότι και άλλος μπλόγκερ (www.mesocosmos.blogspot.com)είχε ασχοληθεί με την εκπομπή. Δεν την είδε όμως από τη λωτοφάγεια πλευρά (αφού και δέκα άνθρωποι να τη σχολιάζαμε θα τη βλέπαμε από δέκα διαφορετικές οπτικές γωνίες), κι έτσι αποφάσισα να το ανεβάσω για να τονίσω τα σημεία που με συγκίνησαν. Όταν τον είχα ακούσει στο Μέγαρο, μαζί με Καρνέζη, Αλεξάκη και Μονιούρη, μού είχε κάνει τη μεγαλύτερη εντύπωση. Στο πρόσωπό του έβλεπα αυτό το "πάντρεμα" των δύο πολιτισμών που γεννάει κάτι καλύτερο, αυτή τη φιλοσοφημένη θέαση των πραγμάτων που λείπει σήμερα. Ξεχώριζε ανάμεσα στους άλλους!

@ Σε καταλαβαίνω, locus, και χαίρομαι που πήρες αυτή την απόφαση, διότι μας δίνεις την ευκαιρία να μάθουμε και να βιώσουμε μέσα από τα κείμενά σου πράγματα που δεν θα μαθαίναμε αλλιώς!

@ Για τον εφήμερο πολιτισμό μας "ο θάνατος είναι ο εχθρός που πρέπει να νικήσει και όχι η άλλη όψη της ζωής": θαυμάσια το λές, marianaonice.

@ Το πρόβλημα είναι, μικρή μου roadartist, ότι έτσι όπως τα έχουν κάνει μαντάρα οι διάφοροι γελοίοι υπουργοί παιδείας, σπανίως κάποιος αισθάνεται την ανάγκη να διαβάσει φιλοσοφία. Έχουμε φτάσει στο σημείο να μας μιλούν οι ξένοι για τους αρχαίους φιλόσοφους, κι εμείς να γνέφουμε αμήχανα!

@ Με εντυπωσίασε και η Σουηδέζα, vassia, που φρόντισε να του δώσει υποτροφία! Σε έναν γκάσταρμπάιτερ! Εμείς τι κάνουμε τους δικούς μας; Εξεγειρόμαστε για τη σημαία, για την παρέλαση και για μαλακίες! Γιατί; Διότι δεν ανεχόμαστε το παιδί ενός ξένου να είναι καλύτερο από τα δικά μας!

@ Όπως τα λές, Σπίθα. Το ήθος αυτού του ανθρώπου με συγκίνησε! Ένιωσα ευγνωμοσύνη για τη Σουηδία που τον βοήθησε να το διαφυλάξει και του έδωσε τη δυνατότητα να γίνει δημιουργικός! Κάτι που το μετεμφυλιακό μισαλλόδοξο κράτος μας του το αρνήθηκε. Και ποιος ξέρει πόσους άλλους κατέστρεψε!

@ Ευχαριστώ πολύ, Βασικέ. Λες ο Μάρκαρης να μπορέσει να κάνει κάτι εκεί στο ΕΚΕΒΙ; Κι αυτός μετανάστης είναι.

Λωτοφάγος είπε...

@ ΔEN ΘΕΛΟΥΝ, squarelogic, ούτε παιδιά με γνώση ούτε δασκάλους με όραμα. Δεν κατατρύχομαι από συνωμοσιολογικές θεωρίες. Απλώς είναι λογικό ένας αγράμματος να μην ενδιαφέρεται για τη μόρφωση των άλλων, όπως και μια μετριότητα να μην θέλει καλύτερους από αυτόν! Διότι τότε θα είναι εμφανής η κενότητά του! Όσο ηλίθιοι και αν είναι, αυτό το καταλαβαίνουν!

Βάσσια είπε...

Εμείς Λωτοφάγε, δεν ξέρουμε τι μας γίνεται.
Δεν θυμάμαι και το όνομα μιας κοπέλας κάπου από Θεσσαλία νομίζω, που την είχαν δεχθεί στο ΜΙΤ ή στο Harvard ; Και δεν είχε τα χρήματα.
Τελικά πήγε με την βοήθεια κάποιων.
Συγνώμη αλλά δεν θυμάμαι πολλές λεπτομέρειες. :-(

Λωτοφάγος είπε...

Κάτι θυμάμαι. Θυμάμαι και μια άλλη κοπέλα, διάνοια στη Φυσική, με υποτροφία στο Χάρβαρντ και αριστούχο, η οποία -ανοήτως, αν μου επιτρέπεις- επέστρεψε στην Ελλάδα πριν από 5-6 χρόνια. Ξέρεις τι την κάνανε; Τη στείλανε καθηγήτρια σε γυμνάσιο της Πελοποννήσου!!! Δεν αποκλείεται να πρόκειται για την ίδια κοπέλα. Αν είναι η ίδια, τότε... τι να πω;

Βάσσια είπε...

Δεν νομίζω, αλλά και πάλι.. ήταν πριν τρία χρόνια, ή παραπάνω;
Όμως το περί φυσικής κάτι μου θυμίζει.
Όπως και να έχει το θέμα, έαν είναι η ίδια, ΚΑΚΩΣ επέστρεψε, θα συμφωνήσω.
Εμείς βέβαια έξω από το χορό....
:-)

ILIAS είπε...

Την είδα την εκπομπή και κατασυγκινήθηκα. Μόνο η όψη αυτού του ΑΝΘΡΩΠΟΥ σε κάνει να θές να τον αγκαλιάσεις. Ρούφηξες τα λόγια του τα τόσο σημαντικά λωτοφάγε και μας τα μετέφερες.
Σε ευχαριστούμε γι'αυτό