Σκληροί αγώνες για μικρή ζωή

Η ταινία αρχίζει με την ανατίναξη του γιγάντιου αγάλματος του Βούδα από τους Αμερικανούς, που ήταν χωμένο στα γυμνά βουνά του Αφγανιστάν. Εκεί, μέσα στις σπηλιές, οικογένειες τρωγλοδυτών ζουν σε μια αδιανόητη φτώχεια. Η Μπαχτάι, ένα 6χρονο κοριτσάκι, αποφασίζει ότι θέλει να μάθει γράμματα για να διαβάζει αστείες ιστορίες, όπως αυτή που της διηγείται ο Αμπάς, το 8χρονο γειτονόπουλό της. Αρχίζει λοιπόν μια γιγάντια, για τα μέτρα της, προσπάθεια για να εξασφαλίσει ένα τετράδιο κι ένα μολύβι. Ανταλλάσσει στην αγορά δυο αβγά με ένα ψωμί, και αυτό με 10 ρουπίες –ποσό αρκετό μόνο για ένα τετράδιο.

Φτάνει στο σχολείο αλλά ο δάσκαλος τη διώχνει, λέγοντάς της ότι το σχολείο για κορίτσια είναι πέρα από το ποτάμι. Στη διαδρομή, μια συμμορία 12χρονων αγοριών θα επιχειρήσει να τη λιθοβολήσει ως άθεη, αντιγράφοντας τις μεθόδους των Ταλιμπάν! Όταν επιτέλους γλιτώνει από τα χέρια τους, το πολυπόθητο τετράδιο είναι σκισμένο! Όμως ούτε στο δεύτερο σχολείο υπάρχει χώρος γι’ αυτήν, εκτός κι αν μοιραστεί το κραγιόν της μητέρας της, που χρησιμεύει ως μολύβι, με τα άλλα κορίτσια.

Κατά την επιστροφή στο σπίτι, η «συμμορία» που παίζει πόλεμο την κυνηγά να την σκοτώσει. Τότε ο Αμπάς, που έχει υποστεί κι αυτός τα πάνδεινα από τους μικρούς βασανιστές, φωνάζει στη φίλη του: «Μπαχτάι, πέθανε για να σε ελευθερώσουν!» Και η μικρούλα πέφτει «νεκρή» από τα πυρά των ξύλινων καλάσνικωφ!

Αυτή ήταν η πρώτη ταινία που είδα σήμερα, επιλογή της τελευταίας στιγμής, αφού έχασα το δρόμο στις αποθήκες του λιμανιού και δεν πρόλαβα την ισπανική που είχα αρχικά επιλέξει. Δεν μετάνιωσα. Γυρισμένη με ελάχιστα χρήματα, η ταινία της Hana Makhmalbaf «Ο Βούδας λιποθύμησε από ντροπή», ήταν τρυφερά σκληρή, χωρίς περιττούς μελοδραματισμούς. Ο φακός εστίαζε συνεχώς στα πρόσωπα των παιδιών με τη γνήσια αθωότητα και τις μηδαμινές προσδοκίες, κάνοντας τους θεατές στην κατάμεστη αίθουσα να συμπάσχουν με τις προσπάθειες της λιλιπούτειας ηρωίδας να κερδίσει κάτι που οι περισσότεροι από εμάς θεωρούμε αγγαρεία: τη γνώση!

Υ.Γ. Χρησιμοποίησα τον τίτλο μιας συλλογής διηγημάτων της Έλλης Αλεξίου, η οποία υπήρξε δασκάλα στο Μεσοπόλεμο, μια εποχή κατά την οποία τα Ελληνόπουλα των απομακρυσμένων χωριών ζούσαν την ίδια οδύσσεια με τη Μπαχτάι στην προσπάθειά τους να μάθουν λίγα κολυβογράμματα.