Κυριακή 28 Οκτωβρίου 2012

Μόνη σωτηρία ο πολιτισμός

Αυτή την ανάρτηση ήθελα να τη γράψω από τις αρχές του μήνα, όταν συνυπήρξα με παιδιά καλλιτεχνικών σχολείων στο ίδιο βαγόνι του μετρό, μετά την πρώτη πορεία τους προς τη Βουλή. Ακολούθησε και δεύτερη, την προηγούμενη εβδομάδα.

 Πορεία στη Βουλή μετά... μουσικής

Τα παιδιά διαμαρτύρονται, επειδή το Υπουργείο αποφάσισε να μην μισθώνει πλέον πούλμαν για τη μεταφορά τους στα σχολεία.

Ο θεσμός των μουσικών σχολείων είναι ένα από τα ελάχιστα καλά πράγματα που καθιέρωσε το ΠΑΣΟΚ. Λειτούργησε από το 1988 μέχρι σήμερα χωρίς σοβαρά προβλήματα, χάρη στο μεράκι των καθηγητών και το πάθος αυτών των ταλαντούχων παιδιών. Το 2004 προστέθηκαν και τα καλλιτεχνικά σχολεία. Σήμερα, τα σχολεία και των δύο κατηγοριών σε όλη την Ελλάδα είναι 39. Τα 5 από αυτά βρίσκονται στο Νομό Αττικής: στους δήμους Ιλίου, Παλλήνης, Γέρακα, Αλίμου και Πειραιά.*



Άκουσα για πρώτη φορά τον όρο, όταν γράφτηκε στο μουσικό γυμνάσιο Παλλήνης ένας φίλος και συμμαθητής της κόρης μου. Το παιδί ήταν αφρικανικής καταγωγής, αλλά έγινε δεκτό όπως και τα άλλα, με μόνο κριτήριο το ταλέντο του στη μουσική. Πολύ αργότερα, η κόρη γνωστής μας οικογένειας διορίστηκε σε μουσικό σχολείο της επαρχίας και μιλούσε με ενθουσιασμό για αυτό.

Φέτος, με πρόσχημα την οικονομική κρίση, αποδυναμώνονται ακριβώς αυτά που η πολιτεία ΟΦΕΙΛΕΙ να προσφέρει στους πολίτες, σε αντάλλαγμα για τους φόρους τους: η Υγεία και η Παιδεία. Όχι απλώς η Εκπαίδευση (ο θεός να την κάνει!), αλλά η Παιδεία.



Ναι, ξέρω τι σκέφτεστε: "εδώ καταργούνται σχολεία, χιλιάδες θέσεις εκπαιδευτικών χάνονται, επισκευές δεν γίνονται, πετρέλαιο δεν υπάρχει κι εσύ μας μιλάς για... τριαντάφυλλα;" Μα, η Τέχνη ομορφαίνει τη ζωή. Ακονίζει το μυαλό και εξευγενίζει το χαρακτήρα μας. Χωρίς αυτήν είμαστε πειθήνια υποζύγια. Η μουσική μάς κάνει να ονειρευόμαστε, η τοιχογραφία (ελληνιστί γκράφιτι) κάνει τον γκρίζο τοίχο ενδιαφέροντα, το θέατρο μας προβληματίζει, ο χορός μάς ταξιδεύει.

 

Χωρίς την Τέχνη, οι αισθήσεις μας πέφτουν σε νάρκη κι οι αντιστάσεις μας αμβλύνονται. Η Τέχνη ήταν πάντα η χαρά και η παρηγοριά των λαών. Από την Αλταμίρα μέχρι το Ακρωτήρι της Σαντορίνης, ο άνθρωπος εξιστορούσε τη ζωή του ζωγραφίζοντας. Από τον Παρθενώνα μέχρι την Όπερα του Σύδνεϊ και την Κόκκινη Πλατεία,  ο δημόσιος χώρος χρειάζεται κτήρια με αξία για τους πολίτες.

Την Τέχνη βάζουν στο στόχαστρο οι δικτατορίες. Με το "Μεγάλο μας τσίρκο" ο λαός τραγουδούσε και συνειδητοποιούσε ότι τα ψωμιά της Χούντας ήταν μετρημένα. Από τον Πινοτσέτ μέχρι τον Χομεϊνί και από τη Σαουδική Αραβία μέχρι την Ονδούρα, οι καλλιτέχνες και οι δημοσιογράφοι διώκονται ανηλεώς, διότι όλα τα αυταρχικά καθεστώτα φοβούνται την Αλήθεια και την Ομορφιά. 

 

Δεν είναι τυχαίο που, κατά την πασοκική παντοκρατορία, τα καψουροτράγουδα, το τσιφτετέλι και τα πρωινάδικα επικράτησαν: εξέφραζαν τα αμόρφωτα μικρομεσαία στρώματα, τα οποία ανέρχονταν ταχύτατα, επιβάλλοντας τη δική τους αισθητική και χυδαιότητα.
Το αποτέλεσμα είναι αυτό που βλέπουμε γύρω και μας απελπίζει: ο σταρχιδισμός, η αδιαφορία για τον δημόσιο χώρο, η καταστροφή σε κάθε διαδήλωση κτηρίων που ομορφαίνουν ακόμα το κέντρο της πόλης, η λανθασμένη εκφορά των ελάχιστων λέξεων που χρησιμοποιούμε, η αποφυγή της ευθύνης και της δράσης για οτιδήποτε θα μπορούσε να κάνει πιο υποφερτή τη ζωή μας, ο φόβος εξαιτίας της άγνοιας, η αναζήτηση του σωτήρα ή του πατερούλη.

Σήμερα άκουσα διαφήμιση για μια ιστοσελίδα αγοραπωλησιών. Το σύνθημα ήταν ότι στην κρίση ο καθένας παλεύει μόνος του! Δηλαδή αυτό ακριβώς που μας κάνει να νιώθουμε τώρα μετέωροι. Μην παλέψεις, μην οργανωθείς, μην βοηθήσεις, μην αναρωτηθείς για τίποτε. Πούλα στο ίντερνετ το παλιό σου κινητό, για να εξασφαλίσεις το επιούσιο γεύμα. Τα συγχαρητήριά μου στο διαφημιστικό γραφείο!

Εκείνα τα παιδιά στο βαγόνι του μετρό, λοιπόν, δεν σπρώχνονταν, δεν ούρλιαζαν, δεν έκαναν πλάκες στον πιο κοντό ή τον πιο άσχημο, όπως κάνουν όλα τα άλλα λυκειόπαιδα που έχω δει στο τρένο. Συζητούσαν ζωηρά και γελούσαν, αλλά δεν προκαλούσαν τους επιβάτες. Είχαν πολιτισμό (άγνωστη λέξη), κάτι σπάνιο σήμερα.

 

Την ίδια μέρα, δύο από αυτά είχαν προσκληθεί στο ραδιοσταθμό Στο Κόκκινο. Με εντυπωσίασαν η άριστη γνώση των ελληνικών και η συγκροτημένη σκέψη τους. Σκέφτηκα με μια δόση ζήλιας πως δεν μπορούσα να εκφραστώ τόσο άνετα όταν ήμουν στην ηλικία τους. Μιλούσαν με αγάπη για τα σχολεία τους, για τους καθηγητές που τους διδάσκουν τα γενικά μαθήματα, για τις πολλές επιπλέον ώρες, που αφιερώνουν στην Τέχνη χωρίς να βαρυγκομούν.

Και στη Θεσσαλονίκη έγινε πορεία

 Ο κοινωνικός μας ιστός διαλύεται. Είχε στηριχτεί στα δάνεια, στη φοροδιαφυγή και στους διορισμούς. Στο χρήμα, δηλαδή. Μόνη ελπίδα για τη συγκόλλησή του σε άλλη βάση είναι ο Πολιτισμός. Αυτός που τόσο λοιδωρήθηκε και ταπεινώθηκε στην Πασοκική 30ετία. Διότι τα λαμόγια δεν έχουν πολιτισμό.

Ούτε οι οικονομολόγοι του LSE ούτε οι απόφοιτοι του Harvard που ακούνε με κατάνυξη τις διαλέξεις του ΓΑΠ μπορούν να μας σώσουν. Μόνη μας ελπίδα να επανεφεύρουμε όσα αξίζει κανείς να υπερασπίζεται.  Κι αυτά τα δροσερά ταλαντούχα παιδιά μπορούν να αποτελέσουν τη μαγιά για την πολιτιστική αναγέννηση. Διότι ξέρουν να υπερασπίζονται αυτά που αγαπούν. Δεν παραιτούνται, δεν απογοητεύονται, δεν χάνουν το χαμόγελό τους. Μας αφορά ο αγώνας τους. Πρέπει να γίνει δικός μας. Είναι τα τριαντάφυλλα που θα ομορφύνουν ξανά τη ζωή μας.

* Αν έκανα κάποιο λάθος στους αριθμούς, ζητώ την κατανόησή σας

10 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Εμπρος ας παλεψουμε για ψωμι και τριανταφυλλα!ας δικαιωσουμε τον ορισμο του ανθρωπου (το ον που ανω θρωσκει κοιταει ψηλα) ΒΑΣΩ

...Ατακαδόρ είπε...

Τί-λέ-ρέ;
Χυδαίος ο ΠΑΣΟΚικός πολιτισμός;
τσ...τσ...τσ...
Πιπέρι στο στόμα...
Ή μάλλον, σωστότερα,
γύψο στα πληκτρολογούντα δάχτυλά σου,
Λωτοφάγε!

...Ατακαδόρ είπε...

Υ.Γ.
(αναιρετικόν)
Από τα καλλίτερά σου άρθρα!
Τα πάντοτε προσεγμένα όλα...
Αυτό όμως ...«σκίζει χασέδες»...
Τρείς φορές (μέχρι τώρα...) το διάβασα.
Θα προτείνω στους "παρατηρητικούς" να το αναδημοσιεύσουμε.
Αν δεν έχεις αντίρρηση, βέβαια.

...Ατακαδόρ είπε...

Υ.Γ.-2
(επιβεβαιωτικόν)
Η μικρότερη κόρη μας πήγαινε -παλιότερα- στο Μουσικό Γυμνάσιο του Νομού μας.
Επιβεβαιώνω αυτά που γράφεις για το διαφορετικό "κλίμα", για το αλλοιώτικο "πνεύμα" σ' αυτά τα σχολεία.

Καθόλου δεν βαρυγκόμησε που έπρεπε να κάνει κάθε μέρα 40+40 χιλιόμετρα με το σχολικό λεωφορείο, που μίσθωνε η Νομαρχία.
Ούτε εμείς βαρυγκομήσαμε όταν, κάποια πρωϊνά που ...αγουροξύπνησε, έπρεπε ένας από τους δύο ν' αλλάξει το πρόγραμμά του για να την πάει εκεί έγκαιρα...
Και να σκεφτείς ότι δεν είχε κάποια καλλιτεχνική "φλέβα"... Παρότι αρίστευσε και τις τρείς χρονιές, θεατρολογία σπούδασε τελικά και όχι πιάνο ή κλαρίνο που ήταν τα όργανα που έμαθε να παίζει...

Διαχειριστής είπε...

"Την Τέχνη βάζουν στο στόχαστρο οι δικτατορίες.

....διότι όλα τα αυταρχικά καθεστώτα φοβούνται την Αλήθεια και την Ομορφιά.

Δεν είναι τυχαίο που, κατά την πασοκική παντοκρατορία, τα καψουροτράγουδα, το τσιφτετέλι και τα πρωινάδικα επικράτησαν: εξέφραζαν τα αμόρφωτα μικρομεσαία στρώματα, τα οποία ανέρχονταν ταχύτατα, επιβάλλοντας τη δική τους αισθητική και χυδαιότητα.
Το αποτέλεσμα είναι αυτό που βλέπουμε γύρω και μας απελπίζει: ο σταρχιδισμός, η αδιαφορία για τον δημόσιο χώρο, η καταστροφή σε κάθε διαδήλωση κτηρίων που ομορφαίνουν ακόμα το κέντρο της πόλης, η λανθασμένη εκφορά των ελάχιστων λέξεων που χρησιμοποιούμε, η αποφυγή της ευθύνης και της δράσης για οτιδήποτε θα μπορούσε να κάνει πιο υποφερτή τη ζωή μας, ο φόβος εξαιτίας της άγνοιας, η αναζήτηση του σωτήρα ή του πατερούλη"

Προσυπογράφω όλα τα εξαιρετικά παραπάνω. Στην τελευταία παράγραφο θα πρόσθετα οτι ακριβώς σε έναν αγράμματο και χυδαίο πληθυσμό βρίσκει ευήκοα ώτα και η Χ.Α.

Σχετικά με τα καλλιτεχνικά, μουσικά σχολεία έχω μια γνώμη. Όπως και για τα πρότυπα, πειραματικά, διαφωνώ με την ύπαρξη προνομιακών σχολείων για κάποιους. Η δυνατότητα να μάθεις μουσική, ζωγραφική κλπ, έπρεπε να υπάρχει σε όλα τα σχολεία, ως μαθήματα επιλογής και πέρα από το σημερινό ωράριο.

Αυτά τα "ξεχωριστά" σχολεία είναι το προκάλυμμα για μια παιδεία πολύ φτωχή στην πραγματικότητα, που μόνο για λίγους εκλεκτούς ή τυχερούς θα δώσει το κάτι παραπάνω, ενώ για τα πολλά παιδιά, έχουμε μίζερα σχολεία.

Μαζεστίξ είπε...

Ο πολιτισμός είναι εχθρός του σκότους, εξ ου και το σκοτεινό κράτος τον πολεμά.

Λωτοφάγος είπε...

@ Μόνο άνω θρώσκοντες μπορούμε να πορευτούμε από εδώ και πέρα, Βάσω, έχεις απολυτο δίκιο.
Κι ας πέσουμε και σε καμιά λακούβα, όπως λέει ο Πλάτων ότι έπεσε ο Θαλής ο Μιλήσιος κοιτώντας τον ουρανό. Βέβαια, εκεινος έπεσε σε πηγάδι. Πού να το βρεις τώρα; Ενώ από λακούβες έχουμε κάβα! :))

Λωτοφάγος είπε...

@ Χαχαχα! Σε γύψο θέλουν να μας βάλουν ολόκληρους, Ατακαδόρ, όχι μόνο τα δάχτυλά μας.
Ευχαριστώ πολύ. Τι αντίρρηση να έχω; Χαίρομαι που σου άρεσε.
Δεν πειράζει, έμαθε, όμως, μουσική η κόρη σου. Κι αυτή η γνώση τής άνοιξε άλλους ορίζοντες.
Μακάρι να μαθαίναμε όλοι από τους γνώστες και να μην πηγαίναμε ψάχνοντας.

Λωτοφάγος είπε...

@ Στους χρυσαυγίτες αναφέρομαι όταν μιλώ για "πατερούλη", Κερασιά μου. Ο φόβος, η άγνοια και η έλλειψη αυτοπεποίθησης τούς ωθούν σε αυτή την αναζήτηση. Και δεν βλέπουν πόσο γελοία ανθρωπάρια είναι οι ηγέτες τους.
Σαφέστατα, θα έπρεπε οι τέχνες να διδάσκονται σε όλα τα παιδιά, για να καλλιεργούν το αισθητικό τους κριτήριο.
Ύστερα, όσα έχουν ταλέντο, θα μπορούσαν να κάνουν επιπλέον ώρες.
Αυτή θα ήταν μια ιδανική παιδεία. Δεν έχω δει -ακόμη και στις σκανδιναβικές χώρες όπου εφαρμόστηκε- να υπάρχουν εντυπωσιακά αποτελέσματα. Ίσως να μην εφαρμόστηκε σωστά. Πάντως, δεν βελτίωσε τις κοινωνίες αυτές.

Λωτοφάγος είπε...

@ Αν δεις τι έργο επιτέλεσαν οι εκάστοτε υπουργοί Πολιτισμού, Μαζεστίξ, θα διαπιστώσαις ότι μόνο 2 διασώζονται: η Μελίνα -που ωστόσο δεν διακρινόταν για την καλλιέργειά της- και ο Σταύρος Μπένος, ο οποίος έμεινε μόνο λίγους μήνες και, αφυπηρετώντας, ίδρυσε την ομάδα Διάζωμα, η οποία συντηρεί αρχαία θέατρα!
Οι υπόλοιποι -όταν δεν διόριζαν αβέρτα- ήταν απλώς ανύπαρκτοι.