Τα δεκάχρονα της τρομολαγνείας

Όταν εκείνο το σεπτεμβριάτικο απόγευμα του 2001 παρακολουθούσαμε ξανά και ξανά με γουρλωμένα μάτια τα αεροπλάνα να εμβολίζουν τους δίδυμους πύργους, δεν μπορούσαμε να φανταστούμε πως ο κόσμος μας θα άλλαζε για πάντα. Πως θα χάναμε μέσα σε μια δεκαετία όσα είχαν οι πρόγονοί μας κερδίσει με αγώνες ενός αιώνα!

Ο φόβος ήταν πάντα το σημαντικότερο όπλο των τυράννων. Ακόμα καλύτερα, ο τυφλός φόβος. Αυτός που νιώθεις όταν δεν ξέρεις από τι απειλείσαι και, κυρίως, πότε θα απειληθείς. Γι' αυτό, άλλωστε, τα βασανιστήρια που υφίσταται κάποιος με τα μάτια καλυμμένα, μπορούν να τον οδηγήσουν ευκολότερα στην ομολογία ή την τρέλα.

Κανείς επίσης δεν φανταζόταν πως ο νέος 'πλανητάρχης" με το βλακώδες βλέμμα και τις νευρικές κινήσεις θα ήταν κάτι περισσότερο από παρένθεση μεταξύ του Κλίντον και κάποιου άλλου. Εξάλλου, δεν θα είχε εκλεγεί εάν δεν είχε προηγηθεί η -τουλάχιστον ύποπτη- ανακαταμέτρηση των ψήφων της Φλόριδα.

Ωστόσο, δύο μήνες μετά, και ενώ οι θεωρίες συνωμοσίας έδιναν κι έπαιρναν στον δυτικό κόσμο, κάτι κατσαπλιάδες στο πάμφτωχο Αφγανιστάν έφαγαν στο κεφάλι τις πρώτες βόμβες, χωρίς καν να γνωρίζουν το λόγο! Κάποια χρόνια πριν, είχαν διώξει τους Σοβιετικούς, με τη βοήθεια των φιλεύσπλαχνων Αμερικανών,  οι οποίοι προωθούσαν κάτι θρησκόληπτους φανατικούς. Σήμερα, οι Ταλιμπάν κατέχουν το μεγαλύτερο μέρος της ισοπεδωμένης χώρας, στο οποίο καλλιεργούν ανενόχλητοι τη μήκωνα την υπνοφόρο -λέγε με οπιούχο παπαρούνα- για να... καλύπτουν τις ανάγκες του δυτικού κόσμου. Αντιθέτως, οι Αμερικανοί έχουν περιοριστεί στην Καμπούλ και προσποιούνται τους νικητές.

Ενάμιση χρόνο μετά το Αφγανιστάν, ο Μπους επιτέθηκε στο Ιράκ, παρά τις αντιπολεμικές διαδηλώσεις σε όλο τον κόσμο. Σήμερα, δεν ξέρω πόσοι θα έβγαιναν στους δρόμους για έναν τέτοιο λόγο. 

Το Ιράκ ήταν οργανωμένη χώρα, με μορφωμένους κατοίκους και πόλεις που έσφυζαν από ζωή. Οκτώ χρόνια μετά, παλεύει να αναστηλώσει τα ερείπια.

Οι ΗΠΑ έσκαψαν τους λάκκους δύο χωρών, αλλά έπεσαν οι ίδιες μέσα. Οι δύο πόλεμοι δεν έχουν ορατό τέλος, ενώ το κόστος για τη διατήρησή τους οδηγεί τη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου στη χρεοκοπία! Μόνες ωφελημένες, οι βιομηχανίες όπλων και οι ποικιλώνυμες εταιρείες εκμετάλλευσης φυσικού πλούτου.

Στο μεταξύ, για να μην χαλαρώνουμε, είχαμε τις βομβιστικές επιθέσεις στο Λονδίνο και στη Μαδρίτη. Υπαρκτή ή ανύπαρκτη, η Αλ Κάιντα έγινε ο φόβος κι ο τρόμος όλων. Ταυτόχρονα, οι μουσουλμάνοι της Δύσης ένιωθαν πια το έδαφος να φεύγει κάτω από τα πόδια τους. Αθώοι άνθρωποι δολοφονήθηκαν, οικογένειες διαλύθηκαν, επιχειρήσεις έκλεισαν.

Αραβικές φιλελεύθερες κοινωνίες, σαν την παλαιστινιακή, διολίσθησαν στη θρησκοληψία και τον φανατισμό. Νέοι άντρες δέχτηκαν να γίνουν βομβιστές, ενώ οι γυναίκες υποτάχτηκαν στη μπούρκα και το τσαντόρ. Ο όρος "θρησκευτικοί πόλεμοι" βγήκε ξανά από το χρονοντούλαπο της Ιστορίας.

Στο όνομα της Ασφάλειας, οι λαοί δέχτηκαν τον εξονυχιστικό έλεγχο στα αεροδρόμια και τις κάμερες στους δρόμους. Αργότερα, τις υποκλοπές και τις παρακολουθήσεις. Τους εξοπλισμούς και την αστυνομοκρατία. Την εξακρίβωση στοιχείων και την προληπτική καταστολή.

Στην ψυχή μας εγκαταστάθηκε η καχυποψία: απέναντι στον ξένο, τον φτωχό, τον νέο, τον περίεργο... Απέναντι σε όλους, εκτός από τους αληθινούς ενόχους.

Διότι, ενώ εμείς κοιτούσαμε τον γείτονά μας, κάποιοι γίνονταν πάμπλουτοι στα μουλωχτά, εκμεταλλευόμενοι τον φόβο μας: από "συγγραφείς" θεωριών συνωμοσίας, μέχρι εγκληματικές εταιρείες, σαν την Blackwater και τους μισθοφόρους της. Ενδιαμέσως, οι τράπεζες. Μόνο που δεν έπρεπε να το πάρουμε χαμπάρι.

Η οικονομική κρίση είναι ο καλύτερος λόγος για να κλειστείς στο καβούκι σου. Γιατί να νοιαστείς για τις κλιματικές αλλαγές, αφού έχασες τη δουλειά σου; Χρειάζεσαι ηρεμία για να δεις ότι τα μεταναστευτικά ρεύματα οφείλονται στους πολέμους και στις τιμές των τροφίμων. Και δεν την έχεις.

Μια ολόκληρη γενιά που ενηλικιώθηκε, θεωρώντας τον εαυτό της πρωτίστως Ευρωπαίο, ανακαλύπτει τα "σύνορα" των χωρών και τα όρια της ελευθερίας της. Και, κυρίως, διαπιστώνει ότι δεν έχει πλέον δικαιώματα. Ούτε μέλλον. Μόνο περιορισμούς.

Το επόμενο βήμα ήταν ο εκφασισμός. Τα ζόμπι του ναζισμού βρήκαν την ευκαιρία που έψαχναν μισό αιώνα και βγήκαν στο φως. Η Δημοκρατία είναι ανίσχυρη πλέον. Η Αριστερά δεν μπορεί να πολεμήσει με εργαλεία του 19ου αιώνα, παρόλο που οι λαοί οπισθοχωρούν στον 20ό. 

Δέκα χρόνια μετά, ο Μπιν Λάντεν είναι νεκρός, οι άνθρωποι είναι υπό διαρκή παρακολούθηση, ο πλούτος έχει συγκεντρωθεί σε ελάχιστα αόρατα χέρια, αλλά κανείς μας δεν αισθάνεται ασφαλής.

Για να επαληθευτεί η ρήση του Βενιαμίν Φράνκλιν: "Όποιος θυσιάζει την ελευθερία του για την ασφάλεια, δεν είναι άξιος ούτε για ελευθερία ούτε για ασφάλεια"!