Η Αγία Ελληνική Οικογένεια

Ήθελα καιρό να γράψω αυτό το κείμενο. Την αφορμή μού την έδωσε η ανταπόκριση του Παναγιώτη Παναγόπουλου από τις Κάννες, με τίτλο ¨Η άλλη πλευρά της οικογένειας" ("Τέχνες και Γράμματα", Καθημερινή της Κυριακής/22.5.11)

Το 2010, ο ελληνικός κινηματογράφος ασχολήθηκε, για πρώτη φορά εμπεριστατωμένα, με την ελληνική οικογένεια. Τόσο το Attenberg της Αθηνάς Τσαγκάρη όσο και η "Χώρα προέλευσης" του Σύλλα Τζουμέρκα είχαν το ίδιο θέμα. Προσωπικά, με εντυπωσίασαν τρεις άλλες ταινίες:

α) Ο "Κυνόδοντας" δεν είναι τυπική ελληνική ταινία, επειδή η οικογένεια που περιγράφει θα μπορούσε να ζει οπουδήποτε στον δυτικό κόσμο. Ο βιομήχανος πατέρας με την άβουλη μητέρα που κρατούν φυλακισμένα τα 3 παιδιά τους σε μια τεράστια βίλα, παρουσιάζοντας τον έξω κόσμο ως κάτι εφιαλτικό και δίνοντας στα πράγματα άλλα ονόματα από τα πραγματικά, θα μπορούσαν να είναι δικτάτορες μιας οργουελικής κοινωνίας. Εξάλλου, αυτή τη δουλειά την κάνει θαυμάσια και η τηλεόραση! Ο Λάνθιμος έχει κατηγορηθεί για την απόσταση από την οποία βλέπει τους ήρωές του, αλλά αυτό ακριβώς είναι που κάνει την ταινία άχρονη και σχεδόν παγκόσμια. Δεν την ερωτεύεσαι, αλλά σε κάνει να τη σκέφτεσαι για καιρό. Ιδίως για το τέλος της, που δεν είναι λυτρωτικό. Πώς θα μπορούσε, άλλωστε;

β) Στα "45 τετραγωνικά" του Στράτου Τζίτζη, η Χριστίνα κάνει ό,τι χιλιάδες νέοι άνθρωποι στη χώρα μας: μένει με τη μαμά της, έχει μια βαρετή σχέση με έναν συνομήλικό, δουλεύει σε κατάστημα με τον βασικό μισθό και κάνει τα πάντα για να "τρουπώσει" στο Δημόσιο. Ακόμα και την ερωμένη ενός κομματικού στελέχους, χωρίς, όμως, αποτέλεσμα. Αποφασίζοντας να χειραφετηθεί, διαλύει τις "σχέσεις" της και νοικιάζει ένα παλιό διαμέρισμα στην Αχαρνών. Ενδιαφέρουσες είναι οι αντιδράσεις των "φίλων" της, οι οποίοι θεωρούν αδιανόητο τον απογαλακτισμό τους, εγκλωβισμένοι σε συνεχείς συμβιβασμούς. Ο φακός την ακολουθεί στη βόλτα που κάνει στη νέα της πολυεθνική γειτονιά, στην αναζήτηση επίπλων στα σκουπίδια και στη διακόσμηση των 45 τετραγωνικών. Οι φιλότιμες προσπάθειές της αποτυγχάνουν, αλλά, τη μέρα που αφήνει πια το διαμέρισμα, ο έρωτας κάνει την εμφάνισή του. Παρά την ειλικρίνεια και την εντιμότητά της, η ταινία πήγε σχεδόν άπατη, κάτι που με κάνει να υποψιάζομαι ότι η γενιά 20-30 ετών δεν θέλει (ούτε αυτή!) να αντικρίσει τον εαυτό της στον καθρέφτη! Εντυπωσιακές είναι οι σκηνές συνάντησης της παρέας σε καφετέριες, όπου τα αγόρια χαζεύουν ποδόσφαιρο, ενώ τα κορίτσια συζητούν για το τόλμημα της Χριστίνας. Κατά τα άλλα, περνούν... τέεελειαααα!

γ) Το Wasted Youth, των Αργύρη Παπαδημητρόπουλου και Jan Vogel, έχει ως έμπνευση τη δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου, αλλά δεν μιλάει για αυτήν. Ο έφηβος πρωταγωνιστής -μικροαστικής και όχι μεγαλοαστικής προέλευσης- περνάει τις μέρες του κάνοντας σκέιτινγκ με τους φίλους του και προσπαθώντας να πείσει το κορίτσι του να κάνει έρωτα μαζί του, ενώ η μητέρα του είναι ετοιμοθάνατη και ο πατέρας του τον κατηγορεί για αδιαφορία. Την ίδια στιγμή, ένας αστυνομικός σε κατάθλιψη δεν καταφέρνει να επικοινωνήσει ούτε με την οικογένεια ούτε και με τους συναδέλφους του. Οι δύο ήρωες θα συναντηθούν κατά τύχη, και ο μικρός θα πέσει νεκρός από σφαίρα, χωρίς η ταινία να διευκρινίζει ποιος από τους δύο αστυνομικούς πάτησε τη σκανδάλη.

Στις δύο τελευταίες ταινίες, πρωταγωνίστρια είναι η Αθήνα: νευρωτική, απάνθρωπη, βρόμικη, πολυεθνική και πάνω από όλα ανελέητη απέναντι στα νέα παιδιά, που ασφυκτιούν και ψάχνουν μια θέση στον ήλιο, χωρίς επιτυχία. Οι καινούριοι σκηνοθέτες αποδεικνύουν ότι δεν είναι απαραίτητος ο μεγάλος προϋπολογισμός αν έχεις πραγματικά κάτι να πεις. Αν αφουγκράζεσαι την εποχή σου και τους ανθρώπους!