Η Ρούλα Γεωργακοπούλου των Νέων (http://www.tanea.gr/default.asp?pid=2&ct=1&artid=4627443) σχολιάζει άρθρο του Γ. Μαυρίκου, βουλευτή του ΚΚΕ, ο οποίος κατακρίνει τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη:
«Ο αντισυμβατικός τρόπος που διάλεξε ο βουλευτής του ΚΚΕ Γιώργος Μαυρίκος να "γιορτάσει" τα εκατό χρόνια από τον θάνατο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη βαθαίνει τη φιλολογική έρευνα και πλουτίζει την ελληνική γραμματολογία με ακόμη ένα κείμενο αναφοράς. Χρειάζονται πράγματι γερά κότσια για να βάλεις στο χαρτί τη φράση: "Ο Παπαδιαμάντης φρέναρε τη δυνατότητα που είχε να μπολιαστεί με το κοινωνικοπολιτικό Είναι, να προσπαθήσει να το εκφράσει και να αξιοποιήσει το μοναδικό του ταλέντο στην υπηρεσία του λαού ενάντια στους αστικοτσιφλικάδες". Και αν επ' αυτού διαφωνεί η Θεια-Αχτίτσα, η επονομαζόμενη και Σταχομαζώχτρα, μικρό το κακό. Και αυτή, άλλωστε, με την παθητική στάση της βοήθησε τους ελαιοπαραγωγούς και τους αστικοτσιφλικάδες να γίνουν ακόμη πιο πλούσιοι, σκύβοντας να μαζέψει τα περισσευούμενα στάχυα από τη σοδειά τους ή μαζώνοντας τη μούργα που έσταζε από τα λιοτρίβειά τους, εξοικονομώντας με αυτό τον τρόπο ψωμί για τα εγγόνια της και "το ενιαύσιον έλαιον του λυχναρίου της".Η ατομικιστική συμπεριφορά της Θειας-Αχτίτσας φαίνεται και από το γεγονός ότι κράτησε για πάρτη της την πατέντα της Σταχομαζώχτρας και δεν κατέθεσε τα χαρτιά της στην ΠΑΣΕΓΕΣ της εποχής. Η θρησκοληψία της καθώς και το ψώνιό της, καίτοι αγράμματη, να μιλάει σε εξεζητημένη καθαρεύουσα ενισχύουν το συμπέρασμα ότι η εν λόγω εργάτρια γης Θεια-Αχτίτσα ήταν τω όντι μπουρζουά. Με τις υγείες μας...».
Αναζήτησα και βρήκα το πλήρες άρθρο του βουλευτή: http://www2.rizospastis.gr/story.do?id=6140917&publDate=13/3/2011
Καθένας έχει δικαίωμα να κρίνει οποιονδήποτε καλλιτέχνη, όσο αναγνωρισμένος και αν είναι. Αφ' ης στιγμής εκδοθεί, εκτεθεί ή ανεβεί στη σκηνή ένα έργο, γίνεται αντικείμενο κριτικής. Βεβαίως, στην Ελλάδα, όπως και στη Βρετανία, η κριτική λαμβάνει μερικές φορές διαστάσεις ανθρωποφαγίας (δείτε Λάνθιμος στα Όσκαρ, Μόνικα κ.ά). Άλλοτε πάλι, έχει την τάση να διαλύει μύθους ή να καθαιρεί ινδάλματα, το οποίο δεν είναι απαραιτήτως κακό. Ωστόσο, θεωρώ πως η προσέγγιση σε ένα έργο τέχνης πρέπει να γίνεται με σεμνότητα και ταπεινότητα (για να θυμηθούμε και τον Κωστάκη) -ιδίως αν δεν το σχολιάζεις στον περίγυρό σου, αλλά σε άρθρο στον Τύπο. Διότι τότε γίνεσαι κι εσύ αντικείμενο κριτικής. Άρα πρέπει να διαθέτεις τα εργαλεία, τη γνώση και τα επιχειρήματα.
Λυπάμαι που το λέω, αλλά ούτε από το άρθρο ούτε από το βιογραφικό του ο κ. Μαυρίκος φαίνεται να διαθέτει εργαλεία και γνώση. Παραπέμπει δε, για επιχειρήματα, στο βιβλίο του Νίκου Ζαχαριάδη "Ο αληθινός Παλαμάς", όπου ο αμφιλεγόμενος πρώην γραμματέας του ΚΚΕ προσπαθούσε, εν έτει 1937, να πείσει πως ο ποιητής της Μεγάλης Ιδέας και των οραμάτων ανήκει στον λαό, ενώ ο Παπαδιαμάντης, που περιέγραφε την άθλια ζωή των φτωχών νησιωτών, όχι!
Πέρα, όμως, από αυτά, ΚΑΘΕ καλλιτέχνης πρέπει να κρίνεται ΜΕΣΑ στο ιστορικό του πλαίσιο. Είναι αδιανόητο να ζητάμε από τον Παπαδιαμάντη (1851-1911) να καλεί σε επανάσταση και να κάνει στρατευμένη τέχνη (!) σε μια εποχή που η Ελλάδα πάλευε να σβήσει τον οθωμανικό μεσαίωνα και να αστικοποιηθεί. Είναι ανόητο να απορρίπτεται συλλήβδην το έργο του με τη φράση "φρέναρε τη δυνατότητα που είχε να μπολιαστεί με το κοινωνικοπολιτικό είναι, να προσπαθήσει να το εκφράσει και να αξιοποιήσει το μοναδικό του ταλέντο στην υπηρεσία του λαού ενάντια στους αστικοτσιφλικάδες"! Ας μας αναφέρει κάποιον που να έγραφε επαναστατικά εκείνη την εποχή.
Ο Γ. Μαυρίκος μέμφεται και την καθαρεύουσα του Σκιαθίτη λογοτέχνη: "Στην εποχή του, γίνεται πόλεμος ανάμεσα στην καθαρεύουσα και στη Δημοτική. Αυτός όμως, στα διηγήματα, στα ποιήματα, στα δημοσιογραφικά του κομμάτια, θελημένα, συνειδητά, περιφρονεί τη γλώσσα του λαού και γράφει στην καθαρεύουσα. Βέβαια, κανένας δεν μπορεί μονάχα απ' αυτό να κατατάξει τον Αλ. Παπαδιαμάντη και το έργο του, αλλά όλα χρειάζεται να συνυπολογίζονται αθροιστικά".
Υποθέτω ότι θεωρεί την ανατριχιαστική λέξη "πισοδρόμηση", που χρησιμοποιεί, αρκετά λαϊκή, παρόλο που δεν άκουσα ποτέ κανέναν να την προφέρει!
Πριν από μερικά χρόνια, έκανα ένα πείραμα: έδωσα στην κόρη μου -παιδί του μονοτονικού και της δημοτικής- τη "Φόνισσα" και της ζήτησα να τη διαβάσει σε ένα ταξίδι της με τρένο. Μου είπε ότι στην αρχή δυσκολεύτηκε, αλλά γρήγορα έπαψε να προσέχει τόσο τους τόνους και τα πνεύματα όσο και την καθαρεύουσα, καταλήγοντας να εκθειάσει το μυθιστόρημα ως συγκλονιστικό! Κάποιοι το έχουν αποκαλέσει "το πρώτο αστυνομικό της νεότερης Ελλάδας", ενώ ο "Οιδίπους Τύραννος" είναι για αυτούς, "το πρώτο αστυνομικό της δυτικής λογοτεχνίας".
Να υπενθυμίσω ότι έχει επιχειρηθεί η μεταγλώττιση των κειμένων του Παπαδιαμάντη, αλλά το αποτέλεσμα ήταν θλιβερό. Το λακωνικό του ύφος, οι καλοδιαλεγμένες λέξεις και οι εκπληκτικές εικόνες που δίνει με τόσο λιτά μέσα δεν είναι δυνατόν να αποδοθούν με επιτυχία στη σημερινή γλώσσα. Όπως λέει κι ο συγγραφέας Βασίλης Αλεξάκης στην Αυγή της 17ης Απριλίου, "η ελευθερία της σκέψης δεν χρειάζεται πάρα πολλές λέξεις για να λειτουργήσει, όπως αποδεικνύει το γεγονός ότι τα αρχαία ελληνικά [...] έχουν όλες κι όλες 150.000 λέξεις, πολύ λιγότερες δηλαδή από τα σημερινά αγγλικά".
Έτσι είναι. Η νεοελληνική γλώσσα είναι πλουσιότερη, ακριβώς επειδή ενσωμάτωσε αρχαία, καθαρεύουσα και δημοτική, συνεχίζοντας να εξελίσσεται και να εμπλουτίζεται. Όμως, αναγκαζόμαστε να χρησιμοποιούμε περισσότερες λέξεις, για να αποδώσουμε το ίδιο νόημα. Για προσπαθήστε να μεταφράσετε το περίφημο "ή ταν ή επί τας" και θα το διαπιστώσετε.
Ούτε η θρησκοληψία ούτε η γλώσσα ούτε... η ροπή του προς το αλκοόλ, κύριε Μαυρίκο, μπορούν να μειώσουν το έργο του Παπαδιαμάντη. Ας αρχίσουμε να εξετάζουμε τους καλλιτέχνες με ανοιχτό μυαλό και όχι δογματίζοντας. Διότι, αν δεν προσέξουμε, ίσως απαξιώσουμε και τον Όμηρο, διότι εξύμνησε θεούς και ήρωες, ενώ ο μοναδικός κοινός θνητός του, ο Θερσίτης στην Ιλιάδα, είναι χυδαίος, κακομούτσουνος και θρασύδειλος!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου