Τι μας θύμισε η χρονιά που πέρασε

Εύχομαι η νέα χρονιά να είναι λιγότερο βάρβαρη από την προηγούμενη. Εύχομαι επίσης κάποιο Άγιο Πνεύμα να ξυπνήσει τους βαθιά νυχτωμένους.

Για την πρώτη μου ανάρτηση του 2011, δεν θα μιλήσω ούτε για τα ασύστολα ψεύδη του ΓΑΠ, ούτε για τον φράχτη που θέλει να ορθώσει στον Έβρο ο τρισμέγιστος πολιτικός ανήρ Χ. Παπουτσής.

Σκουπίζω ένα δάκρυ για την επτάχρονη μικρούλα που έσβησε κάτω από τις ρόδες του αστυνομικού στο Μενίδι και άλλο ένα για τους 41 ανθρώπους που πέθαναν τις πρώτες μέρες του νέου χρόνου στο Πακιστάν και προστέθηκαν στον ατέλειωτο κατάλογο με τα θύματα των αμερικανικών πολέμων.

Αποχαιρετώ δυο υπέροχους διανοητές που έζησαν αρκετά ώστε να προσφέρουν ομορφιά και προβληματισμό σε όσους θέλησαν να τους ακούσουν: τη γαλλίδα Ζακλίν ντε Ρομιγύ, που αγάπησε την Ελλάδα και το ελληνικό πνεύμα όσο κανείς μας, και τον νομπελίστα Ζοζέ Σαραμάγκου, που με το τελευταίο του βιβλίο, τον «Κάιν», άφησε την καλύτερη διαθήκη στους συμπατριώτες του Πορτογάλους.

Και θυμίζω τις επετείους του 2010:

2.500 χρόνια πριν, μια χούφτα Έλληνες κατάφεραν να ανακόψουν πολυπληθέστερους Πέρσες, εγκαινιάζοντας έτσι τον Χρυσό Αιώνα και έναν λαμπρό πολιτισμό που γοήτευσε τόσο τη Ζακλίν ντε Ρομιγύ. Είναι αδύνατον να φανταστούμε πώς θα ήταν ο κόσμος μας αν δεν είχαν νικήσει!

Το Ανόι, σημερινή πρωτεύουσα του ενωμένου Βιετνάμ, έκλεισε την πρώτη του χιλιετία. Ανόι σημαίνει "πόλη δίπλα στο ποτάμι". Ο «βρόμικος πόλεμος», κατά τον οποίο σκοτώθηκαν 1,5 εκατομμύριο Βιετναμέζων και 58.000 Αμερικανοί, έληξε μόλις πριν από 35 χρόνια!

400 χρόνια συμπληρώθηκαν από το θάνατο του ιταλού ζωγράφου Καραβάτζιο (Michelangelo Merisi da Caravaggio, 1571–1610), ο οποίος αξιοποίησε εξαιρετικά τις φωτοσκιάσεις και το ανθρώπινο σώμα, αλλάζοντας την έως τότε καθιερωμένη ζωγραφική.

200 χρόνια πέρασαν από: 

α) την απελευθέρωση του Μεξικού από τους Ισπανούς (θα περάσουν άλλα 100 μέχρι ο Εμιλιάνο Ζαπάτα με τους χωρικούς του να εξεγερθούν κατά των γαιοκτημόνων), 

β)τη γέννηση του ρομαντικού πολωνού συνθέτη Φρειδερίκου Σοπέν

και 

γ) τη θεσμοθέτηση του Συνήγορου του Πολίτη στη Σουηδία.

Πριν από 180 χρόνια ιδρύθηκε το κράτος του Βελγίου. Σήμερα, η χώρα, η οποία φιλοξενεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, έχει βάλει υποψηφιότητα ως ο πρώτος αδύναμος κρίκος της βόρειας Ευρώπης. 

150 χρόνια πέρασαν από τη γέννηση του ρώσου συγγραφέα Αντόν Πάβλοβιτς Τσέχοφ. Γιατρός στο επάγγελμα, νοιαζόταν τους φτωχούς ανθρώπους και ονειρευόταν μια δίκαιη κοινωνία για όλους. 

145 χρόνια έκλεισε η διαβόητη ρατσιστική οργάνωση Κου Κλουξ Κλαν, το όνομα της οποίας προέρχεται από τις λέξεις "κύκλος" και clan (φατρία, γένος). Να θυμίσω ότι οι επιθέσεις της εναντίον και ελλήνων μεταναστών οδήγησε στην ίδρυση της οργάνωσης ΑΧΕΠΑ.

Πριν από 140 έτη γεννήθηκαν ο Βλαντιμίρ Ίλιτς Ουλιάνοφ, γνωστότερος ως Λένιν, και η «κόκκινη» Ρόζα Λούξεμπουργκ. 

110 χρόνια πριν, γεννήθηκε ο συγγραφέας του ευαίσθητου "Μικρού Πρίγκιπα" Αντουάν ντε Σεντ Εξυπερύ ((Antoine-Jean-Baptiste-Marie-Roger de Saint-Exupery). Η ενασχόλησή του με τα αεροπλάνα διαμόρφωσε και τον τρόπο σκέψης του που ήταν βαθιά φιλοσοφικός, προκάλεσε και το θάνατό του το 1944.  

100 χρόνια συμπληρώθηκαν από: 

α) τη γέννηση του κεφαλλονίτη ποιητή Νίκου Καββαδία, ποιήματα του οποίου ευτύχησαν να μελοποιηθούν από τον Θάνο Μικρούτσικο και έτσι έγιναν κτήμα όλων μας,

β) την αγροτική εξέγερση στο Κιλελέρ της Θεσσαλίας. Κάποτε η επέτειος γιορταζόταν χωριστά από το ΠΑΣΟΚ και το ΚΚΕ, αλλά εδώ και καιρό περνάει απαρατήρητη. "6 Μαρτίου 1910", τραγουδούσε κάποτε ο Νιόνιος. Πέρα από τον Ατλαντικό, την ίδια εποχή εξεγείρονταν οι μεξικανοί αγρότες.

γ) τη γέννηση ενός σπουδαίου ιερωμένου, του παπα Γιώργη Πυρουνάκη, που υπήρξε η "ψυχή" της Ελευσίνας και θεωρούσε ως ύψιστο αγαθό την ελευθερία. Είχε σπουδάσει θεολογία και αγωνίστηκε σε όλη του τη ζωή για τους ανθρώπους και δη τους νέους, αψηφώντας και τον δικτάτορα Μεταξά και την Χούντα του 1967. Ο γιος του Κλήμης συνεχίζει το έργο του στις γυναικείες φυλακές Ελεώνα Θηβών.
και
δ) το θάνατο του Σάμουελ Λάνγκχορν Κλέμενς (Samuel Langhorne Clemens, 1835–1910), γνωστότερου ως Μαρκ Τουέιν, που έθρεψε τα πιο αλήτικα παιδικά μας όνειρα με τις περιπέτειες των Τομ Σόγιερ και Χακ Φιν.

Το 2010 συμπληρώθηκαν 90 χρόνια από:

α) τη γέννηση της Μελίνας Μερκούρη, της σπουδαίας Ελληνίδας που χρησιμοποίησε την αναγνωρισιμότητά της για να προωθήσει την επιστροφή των γλυπτών του Παρθενώνα στη γη που τα γέννησε. Εξάλλου, το άλλο επίτευγμά της, ο θεσμός της «Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης», εγκαινιάστηκε 25 χρόνια πριν, με πρώτη τιμώμενη πόλη την Αθήνα. Μην γκρινιάζετε: ασφαλώς και δεν έγινε κανένα σπουδαίο έργο τότε, αλλά δεν φταίει η Μελίνα γι’ αυτό.

β) τη γέννηση του Χουάν Αντόνιο Σάμαρανκ, προέδρου της Ολυμπιακής Επιτροπής, και γνωστού για τη φιλία του με τον δικτάτορα Φράνκο και τα σκάνδαλα στα οποία ενεπλάκη,

και

γ) την απελευθέρωση της Δυτικής Θράκης από τους Βούλγαρους, οι οποίοι την είχαν καταλάβει κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους. Με τη συνθήκη των Σεβρών προσαρτάται στην Ελλάδα.

70 χρόνων θα ήταν σήμερα ο Τζον Λένον, αν δεν είχε δολοφονηθεί στις 8.12.1980, ενώ τα 75 του θα έκλεινε ο Έλβις Πρίσλεϊ.
Πριν από 70 χρόνια, σε μια κρίση πατριωτισμού μάλλον, ο Ιωάννης Μεταξάς πρόφερε το περίφημο "Όχι", και οι Ιταλοί μάς κήρυξαν τον πόλεμο.

Με λαμπρότητα γιορτάστηκαν στη Μόσχα τα 65 χρόνια από το τέλος του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου. Η 65η επέτειος της Συμφωνίας της Βάρκιζας δεν προκάλεσε τον ίδιο ενθουσιασμό. 

60 χρόνια πριν, ο αστρονόμος Γουλιέλμος Άμποτ φωτογράφισε στις Σπέτσες το πολικόν σέλας. Ήταν η πρώτη φορά που απαθανατίστηκε σε τόσο χαμηλό γεωγραφικό πλάτος. Την ίδια χρονιά, το κινηματογραφικό Φεστιβάλ του Βερολίνου, η γνωστή Berlinale, άνοιγε για πρώτη φορά τις πύλες του.

Τα 60 του έκλεισε κι ένας ταλαίπωρος χάρτινος ήρωας των παιδικών μας χρόνων: ο Charly Brown, με την παρέα του και τον μπλαζέ σκύλο του τον Snoopy.

Μισό αιώνα έκλεισε η Κυπριακή Δημοκρατία, χωρίς όμως τον Τάσσο, τον πολιτικό που τόλμησε να πει «όχι» στο σχέδιο Ανάν, όταν όλοι απειλούσαν για αντίποινα. Μισό αιώνα ζωής συμπλήρωσε και η Νιγηρία, αλλά η SHELL, η βία και ο εμφύλιος δεν την αφήνουν να ορθοποδήσει.
Πριν από 50 χρόνια πέθανε ο μαέστρος Δημήτρης Μητρόπουλος. Στην Ελλάδα, δυστυχώς, η κλασική μουσική είναι ακόμα συνδεδεμένη με το πένθος και τη Μεγάλη Εβδομάδα.
Τέλος, την ίδια χρονιά, η ανθρωπότητα βρέθηκε στο χείλος του πυρηνικού ολέθρου, όταν οι Αμερικανοί απείλησαν την Κούβα στον Κόλπο των Χοίρων.

45 χρόνια πριν, η Ελλάδα συγκλονιζόταν από τα Ιουλιανά, ενώ 25 χρόνια μετά, στις 9 Απριλίου του 1990, ο πρωτεργάτης της Αποστασίας Κ. Μητσοτάκης ορκιζόταν πρωθυπουργός. Πώς τα φέρνει η μοίρα!

Το 1924, ο Στρατής Μυριβήλης έγραψε το «Η ζωή εν τάφω», ενώ 5 χρόνια μετά, ένας Γερμανός ονόματι Έριχ Μαρία Ρεμάρκ εξέδωσε το «Ουδέν νεώτερον από το δυτικό μέτωπο», το οποίο κάηκε από τους Ναζί το 1933. Και τα δύο μυθιστορήματα αναφέρονταν στη φρίκη του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου. Ο Ρεμάρκ πέθανε το 1970.

Μια απεργία δημοσιογράφων πριν από 35 χρόνια γέννησε την «Ελευθεροτυπία». Σήμερα, οι δημοσιογράφοι απολύονται μαζικά, όχι μόνο επειδή δεν αγοράζουμε εφημερίδες, αλλά και διότι επέτρεψαν να τρωθεί η αξιοπιστία τους. 

30 χρόνια συμπληρώθηκαν από: 

α) το θάνατο του γάλλου φιλόσοφου Ζαν Πολ Σαρτρ και του αλεξανδρινού συγγραφέα Στρατή Τσίρκα. Την ίδια χρονιά χάσαμε και δυο αγαπημένους καλλιτέχνες: τη Γεωργία Βασιλειάδου και τον Νίκο Ξυλούρη.
β) τη δολοφονία του κυπρίου φοιτητή Ιάκωβου Κουμή και της εργάτριας Σταματίνας Κανελοπούλου, κατά την πορεία του Πολυτεχνείου. 
γ) το τελευταίο πραξικόπημα στην Τουρκία, με επικεφαλής τον στρατηγό Εβρέν. Το νέο σύνταγμα που πέρασε ο Ερντογάν επιτρέπει τη δίωξη των πραξικοπηματιών.
και
δ) την έκδοση του άλμπουμ The Wall από τους εξαιρετικούς Pink Floyd. 30 χρόνια μετά, οι βρετανοί φοιτητές εξεγέρθηκαν εξαιτίας του τριπλασιασμού των διδάκτρων. Τυχαίο; Θα δείξει.

Τα 35χρονά του έκλεισε το ελληνικό παράρτημα της Διεθνούς Αμνηστίας, και τα 20 το ελληνικό τμήμα των Γιατρών Χωρίς Σύνορα. Την εποχή που η Γιουγκοσλαβία βομβαρδιζόταν, οι «δικοί μας» Γιατροί ήταν οι μόνοι που έσπευσαν να συνδράμουν τους αμάχους, και τα «κεντρικά» της Γαλλίας τους… διέγραψαν!

Τα 20 συμπλήρωσε ο θεσμός των Μουσικών Σχολείων, αλλά πολύ φοβάμαι ότι οι περικοπές της Αννούλας τον οδηγεί σε απαξίωση.
Πριν από 20 χρόνια, εμείς αποχαιρετούσαμε τον Παύλο Σιδηρόπουλο, ενώ οι Νοτιοαφρικανοί γιόρταζαν την απελευθέρωση του Νέλσον Μαντέλα, ο οποίος είχε μείνει φυλακισμένος 27 έτη. 

Τέλος, 10 χρόνια πριν, εμείς εγκαινιάζαμε το Μετρό της Αθήνας, ενώ οι Βολιβιανοί διαδήλωναν στην Κοτσαμπάμπα εναντίον του ξεπουλήματος των υδάτινων πόρων στην πολυεθνική Bechtel. Κανείς δεν μπορούσε τότε να φανταστεί ότι 6 χρόνια μετά, ο ινδιάνος Έβο Μοράλες, γέννημα θρέμα εκείνης της περιοχής, θα εκλεγόταν Πρόεδρος, με στόχο να διώξει τις πολυεθνικές από τη χώρα του!