Πέμπτη 7 Φεβρουαρίου 2008

Στης Πλάκας τις ανηφοριές

Τι κοινό έχει μια επαρχία της Πενσυλβάνια με ένα παλιό δημοτικό σχολείο στο Πανόραμα Θεσσαλονίκης, το νησάκι Λέβιθα με τους «ανέγγιχτους» της Ινδίας και όλα αυτά με τα τέσσερα στοιχεία της φύσης; Tο 5ο Πανόραμα Οικολογικών ταινιών της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού!

Στο όμορφο νεοκλασικό της οδού Τριπόδων 28 στην Πλάκα άρχισε χτες και θα συνεχιστεί για άλλες τρεις Τετάρτες η προβολή ταινιών τεκμηρίωσης με γενικό τίτλο «Παράθυρα στον πλανήτη μας». Ώρες προβολής 6-11 μμ.

Λέω να περιγράψω σε επόμενο κείμενο τις υπόλοιπες ταινίες. Σήμερα θέλω να μιλήσω για αυτήν που με συγκλόνισε: γυρίστηκε από τον δανό Tom Heinemann και μας μεταφέρει στις φυτείες βαμβακιού της Ινδίας, όπου ξυπόλητοι και ρακένδυτοι εργάτες ψεκάζουν με καρκινογόνα φυτοφάρμακα της εταιρείας Cheminova, τα οποία στη Δανία έχουν απαγορευτεί από το 1991! Οι εργάτες είναι αναλφάβητοι και δεν μπορούν να διαβάσουν τις οδηγίες χρήσης. Ακόμα όμως και να μπορούσαν να τις διαβάσουν, δεν θα είχαν τα χρήματα για να αγοράσουν τον εξοπλισμό και να προστατευτούν. Η ρύπανση είναι τόσο μεγάλη, ώστε διοξίνες σε μεγάλες συγκεντρώσεις ανιχνεύτηκαν στην κόκα κόλα που παρασκευάζεται στην επαρχία αυτή.

Τα δερματικά έλκη και κάθε είδους καρκίνοι είναι πλέον ενδημικοί στην περιοχή και σκοτώνουν μεγάλους και μικρούς! Οι εργάτες ανήκουν στην κάστα των «ανέγγιχτων», δηλαδή των φτωχότερων και πιο περιφρονημένων Ινδών. Από τη στιγμή που γεννιούνται, μαθαίνουν ότι η μοίρα τους δεν πρόκειται να αλλάξει ποτέ και το μόνο που προσπαθούν είναι να επιβιώσουν. Οι καρκινοπαθείς δεν έχουν πρόσβαση σε νοσοκομείο και φάρμακα. Περιθάλπονται στοιχειωδώς σε πτωχοκομεία, όπου περιμένουν καρτερικά το θάνατο.

Το βαμβάκι συλλέγεται με τα χέρια και απλώνεται σε ταράτσες για να γίνει νήμα. Εργάτες και εργάτριες κάθονται πάνω του για να φάνε και να δουλέψουν, χωρίς να καταλαβαίνουν σε τι κίνδυνο εκτίθενται. Το νήμα λευκαίνεται σε τεράστιες δεξαμενές γεμάτες χλωρίνη, όπου τσαλαβουτούν μισόγυμνοι εργάτες, οι οποίοι φροντίζουν να πλυθεί και εν συνεχεία να βαφτεί! Τα απόνερα, χωρίς καμία επεξεργασία, χύνονται στα ρέματα της περιοχής, σχηματίζοντας πολύχρωμες λίμνες.

Τέλος, τα νήματα γίνονται πετσέτες από άλλους απόκληρους της ινδικής κοινωνίας, που απλώνουν το φτωχικό φαγητό τους στα βρόμικα και μολυσμένα δάπεδα του εργοστασίου. Οι πετσέτες είναι παραγγελία δανέζικων οίκων, των οποίων οι διευθυντές έδειξαν συγκλονισμένοι όταν ο Heinemann τούς έδειξε την ταινία του. Δήλωσαν μάλιστα ότι θα ερευνήσουν το θέμα και θα απαιτήσουν καλύτερες συνθήκες. Ίσως να τους ανησύχησε και το γεγονός ότι οι πετσέτες με τα καρκινογόνα κατάλοιπα στεγνώνουν το δέρμα καλομαθημένων Δανών...

«Τι μπορούμε να κάνουμε; Αφού δεν τους προστατεύει η ίδια τους η κυβέρνηση! », θα μου πείτε. Είναι πρακτικά αδύνατο να σταματήσουμε αυτά τα φαινόμενα. Ωστόσο, όπως είπε κι ένας ινδός οικολόγος, "είναι τουλάχιστον αφελές να βλέπουμε προϊόντα σε τόσο εξευτελιστικές τιμές και να μην αναρωτιόμαστε γιατί".

Ίσως θα βοηθούσε αν παύαμε να καταναλώνουμε ξέφρενα. Αν κάθε φορά που αγοράζουμε μια φθηνή πετσέτα σκεφτόμαστε το παιδάκι με τα τεράστια μαύρα μάτια που πεθαίνει από καρκίνο στην Ινδία χωρίς να έχει ζήσει τίποτε ∙ αν κάθε που αγοράζουμε ένα άχρηστο ηλεκτρονικό παιχνίδι σκεφτόμαστε την Κινεζούλα με τη 16ωρη βάρδια που ζει σε υπόγειες τρώγλες ∙ αν τρώγοντας το τρίτο χάμπουργκερ της ημέρας θυμόμαστε τα αργεντίνικα δάση που αποψιλώνονται για να βοσκήσουν οι «καλές μας αγελάδες» ∙ αν αγοράζοντας το πακέτο με τις τεράστιες γαρίδες αναρωτιόμαστε τι τιμή θα είχαν αν δεν εκτρέφονταν μαζικά στις χώρες όπου μέχρι πρόσφατα τα μαγκρόβια δάση έφταναν ως τα κύματα.

Ίσως τότε ούτε εμείς θα χοντραίναμε ούτε δισεκατομμύρια συνάνθρωποι θα πέθαιναν τόσο άθλια για να περνάμε εμείς καλά και πλαδαρά! Λέω «ίσως», επειδή δεν έχω τις απαντήσεις. Απλώς βλέπω τον παραλογισμό!

9 σχόλια:

sergios είπε...

Δυστυχώς οι νόμοι της αγοράς είναι αδυσώπητοι. Ένα φτηνό προϊόν δεν μποϋκοτάρεται εύκολα. Έξάλλου αμφιβάλω ότι κάτι τέτοιο θα βοηθούσε στο να καλυτερέψει η ζωή των εργατών του τρίτου κόσμου ή η ποιότητα των προϊόντων τους. Ίσως το αντίθετο μάλιστα. Από την άλλη η αλληλεγγύη από μόνη της δεν ωφελεί σε τίποτα στην πράξη. Ούτε εγώ έχω απαντήσεις αλλά συμφωνώ μαζί σου ότι έχουμε τουλάχιστον την υποχρέωση να συνειδητοποιήσουμε τις επιπτώσεις των καταναλωτικών μας επιλογών στα πλαίσια μιας παγκοσμιοποιημένης οικονομίας.

Locus Publicus είπε...

Με λυπεί και μένα (όπως όλους νομίζω) η παιδική εργασία, η εκμετάλευση, οι "ανέγγιχτοι". Η ύπαρξη των τελευταίων δεν μπορεί να αλλάξει, αποτελεί μέρος του τρόπου με τον οποίο βλέπουν οι Ινδοί τον κόσμο.

Βοηθάει το γεγονός ότι οι άνθρωποι σήμερα είναι πιο συνειδητοποιημένοι σε θέματα εκμετάλευσης. Δυστυχώς ο Τρίτος Κόσμος βρίσκεται σε τέτοια κατάσταση που αν πρόκειται να αλλάξει κάτι αυτό θα γίνει μόνον απο μέσα, απο τις ίδιες τους τις κυβερνήσεις, τις τοπικές δυναμικές τους.

Στα υπέρ θα έβαζα το γεγονός πώς αυτοί που παραγγέλνουν ένα προιόν (οι Δανοι τις πετσέτες, για παράδειγμα), δεν έχουν την ηθική υποχρέωση να ξέρουν τις εργασιακές συνθήκες στον Τρίτο Κόσμο. Απλά κάνουν εμπόριο, το οποίο τουλάχιστον θεωρητικά δημιουργεί δουλειές.

Στα κατά, βάζω όλες εκείνες τις περιπτώσεις που η εταιρεία με πλήρη επίγνωση έβλαψε κόσμο. Παραθέτω ένα λίνκ με το μεγαλύτερο εργασιακό ατύχημα στην Ινδία. Bhopal Disaster

Locus Publicus είπε...

Ετσι φαίνεται καλύτερα -

http://en.wikipedia.org/wiki/Bhopal_Disaster

ΣΠΙΘΑΣ είπε...

Ζούμε παράλογα..Παντού η αντίφαση .
Ποιό το καλό ..χωρίς παράλληλα το κακό ;
Απαντήσεις δεν έχω..τον εαυτό μου, μήπως βελτιώσω, σαν ελάχιστη συμβολή, στον μικροκοσμό μας..
Την καλημέρα μου..

vasikos metoxos είπε...

Υπενθυμίζω ότι το ατύχημα στο Μποπάλ που αναφέρει ο locus ήταν το θέμα του ντοκυμαντέρ που πήρε το α βραβείο στα κρατικά βραβεία ποιότητας φέτος.

Λωτοφάγος είπε...

Καλησπέρα. Χτες το connex μού έκανε νερά και δεν μπορούσα να μπω.

@ Μιλάω για ξέφρενη κατανάλωση. Για άχρηστα πράγματα που αγοράζουμε ή τρώμε, μόνο και μόνο επειδή είναι φθηνά, χωρίς να αναρωτιόμαστε γιατί είναι φθηνά. Μιλώ για ξέφρενη κατανάλωση πρώτων υλών που δεν αντικαθίστανται, για σπατάλη νερού που για άλλους είναι βασικό για την ύπαρξή τους, για κατάχρηση πετρελαίου προκειμένου να είμαστε στο σπίτι με το φανελάκι ενώ έξω έχει 5 βαθμούς Κελσίου και ό,τι άλλο σκεφτεί ο καθένας μας. Προσέχουμε για να έχουμε, όπως έλεγε η ΕΥΔΑΠ. Απλά πράγματα, που δεν μας κοστίζουν. Είμαστε κακομαθημένοι, Σέργιε, ας το παραδεχτούμε. Ζούμε σε βάρος δισεκατομμυρίων ανθρώπων.

@ Δεν δημιουργούν περισσότερες δουλειές οι μεγαλύτερες παραγγελίες, Λόκους. Απλώς οι εργοδότες εκεί στίβουν περισσότερο τους ήδη εργαζόμενους! Αν έβλεπες την ταινία, θα καταλάβαινες ότι δουλεύουν κυριολεκτικά για ένα κομμάτι ψωμί, θυσιάζοντας την υγεία και την ίδια τη ζωή τους! Είναι εγκληματική αυτή η μορφή καπιταλισμού! Το ίδιο ισχύει και για την Κίνα.
Δεν περιμένω τίποτε από τις κυβερνήσεις τους:είναι βυθισμένες στη διαφθορά!
Το Μποπάλ το ξέρω καλά: και ντοκιμαντέρ έχω δει και βιβλία έχω διαβάσει. Συνέβη σε μια εποχή, κατά την οποία κανείς μας δεν υποψιαζόταν ότι υπήρχαν "αναλώσιμοι" άνθρωποι. Κάτι παρόμοιο συνέβη στο Σεβέζο (αν θυμάμαι καλά το όνομα) της Ιταλίας με τις διοξίνες.

@ Αυτό σίγουρα οφείλουμε να το κάνουμε, Σπίθα. Και νομίζω ότι οι συζητήσεις αυτές βοηθούν. Καλύτερα δύο μυαλά από ένα!

@ Δεν το είδα, Βασικέ, γιατί το ήξερα το θέμα. Πριν από μερικά χρόνια, ο Κούλογλου ή ο Αυγερόπουλος (δεν θυμάμαι) ξαναπήγε στο Μποπάλ και διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι έχουν μπει σε μια ατέρμονη νομική μάχη, προκειμένου να εξαναγκάσουν την εταιρεία να τους αποζημιώσει σαν ανθρώπους κι όχι σαν παράπλευρες απώλειες!

Univers είπε...

"Ίσως θα βοηθούσε αν παύαμε να καταναλώνουμε ξέφρενα."

Συγχαρητήρια για το θάρρος της διαπίστωσης! Γίνεται ολοένα και πιο δύσκολο να λες τέτοια πράγματα σήμερα που η κατανάλωση είναι όχι απλώς τρόπος αλλά σκοπός ζωής, που όλοι έμαθαν να επαναλαμβάνουν πιθηκίζοντας τι μεγάλη ευτυχία που τους προκαλεί το "shopping"...

Εγώ θα πρόσθετα ότι ένα μέρος (έστω δύσκολα προσδιοριζόμενο) της κατανάλωσης χρειάζεται, είναι μέρος της προόδου. Αν δεν υπήρχε μια διάθεση υπερκατανάλωσης στους υπολογιστές δεν θα εχρηματοδοτείτο η έρευνα και θα βρισκόμασθε ακόμα σήμερα στους επεξεργαστές 286. Νομίζω ότι και ο Δυτικός Κόσμος πρέπει να μάθει να δουλεύει για τα αγαθά που καταναλίσκει και όχι μόνον να διεκδικεί αργίες και βραχύτερα ωράρια, γιατί κάποιοι άλλοι θα πρέπει να δουλέψουν για να καλύψουν τις ανάγκες του.

Νομίζω ότι είναι και τα δύο που πρέπει να προβληματίζουν, το πόσο (και τι) καταναλώνουμε και το πόσο (ποιοτικώς και ποσοτικώς) δουλεύουμε γι' αυτό. Απόλυτες γραμμές οριοθέτησης δεν είναι δυνατόν να χαραχθούν εύκολα, αλλά ο προβληματισμός νομίζω δεν βλάπτει.

Βάσσια είπε...

Ίσως θα βοηθούσε αν παύαμε να καταναλώνουμε ξέφρενα."

Συγχαρητήρια για το θάρρος της διαπίστωσης! Γίνεται ολοένα και πιο δύσκολο να λες τέτοια πράγματα σήμερα που η κατανάλωση είναι όχι απλώς τρόπος αλλά σκοπός ζωής, που όλοι έμαθαν να επαναλαμβάνουν πιθηκίζοντας τι μεγάλη ευτυχία που τους προκαλεί το "shopping"..."

Αυτό με κάλυψε απόλυτα Univers.
Και υπήρξα, έστω και για λίγο, πίθηκος.
:-)

Λωτοφάγος είπε...

@ Μα ασφαλώς, Univers, και δεν μπορούμε να γυρίσουμε πίσω. Μόνο οι Ταλιμπάν είχαν τέτοια φαεινή ιδέα! Όμως υπάρχουν κάποια ανώδυνα πράγματα που μπορούμε να κάνουμε για να βοηθήσουμε τόσο εμάς τους ίδιους όσο και τους συνανθρώπους μας και το περιβάλλον. Αν π.χ. αγοράζαμε μόνο όσα τρόφιμα χρειαζόμαστε, θα είχαμε λιγότερα κιλά, λιγότερα σκουπίδια και καλύτερης ποιότητας τροφή. Ειδικά το τελευταίο ίσως να μην γίνεται κατανοητό αμέσως, αλλά αν θες το συζητάμε.
@ Μου θύμισες κάτι που είχα διαβάσει προ μηνών σε ένα ένθετο, Vassia: στη Νέα Υόρκη οργανώνουν εκδρομές για γυναίκες που θέλουν να περπατήσουν ή να επισκεφθούν τα μέρη όπου διαδραματίζεται η περίφημη lifestyle σειρά "Sex and the city". Η σειρά που ανανέωσε το μύθο της Νέας Υόρκης και κυρίως του Μανχάταν, και δημιούργησε άλλους: τα παπούτσια Μανόλο και τα ρούχα Πράντα. Πάνω απ'όλα όμως, το μότο "καταναλώνω άρα υπάρχω"! Έχω συναδέλφους που διαθέτουν δεκάδες ζευγάρια παπούτσια, τα οποία έχουν φορέσει ελάχιστα, κι όμως συνεχίζουν να αγοράζουν καινούρια. Όταν μάλιστα έχουν προβλήματα στο σπίτι τους, ξεχύνονται στα μαγαζιά! Το ίδιο κάνουν και όποτε έρθει... ο λογαριάσμός της πιστωτικής (η μία έχει 8 κάρτες, συνεπώς 8 φορές της δίνει και καταλαβαίνει!)!